بررسی تفاوت چیپست‌های مادربرد از 3 جنبه مختلف
مادربرد مهم‌ترین بخش ارتباطی در یک کامپیوتر است، یعنی وظیفه انتقال سیگنال‌های الکتریکی و داده‌ها بین اجزای مختلف کامپیوتر از جمله CPU، رم و غیره بر عهده مادربرد می‌باشد.
مهم‌ترین نکته‌ای که هنگام انتخاب مادربرد باید در نظر گرفت، چیپست مادربرد است.
مادربردهای مختلف ساخت شرکت‌های گوناگون در بازار موجود می‌باشند اما معمولاً چیپست‌های مادربرد توسط دو برند مطرح یعنی اینتل و AMD ساخته می‌شوند و اکثر مادربردها نیز از این چیپست‌ها استفاده می‌کنند.
جالب است بدانید که چیپست‌های اینتل با پردازنده‌های ساخت همین شرکت سازگار هستند و همین مسئله در مورد چیپست‌های AMD نیز صادق است. اما یک سؤال اساسی اینجا مطرح می‌شود و آن این است که تفاوت چیپست‌های مادربرد در چیست؟
به عبارت دیگر، برای انتخاب یک مادربرد و مقایسه چیپست‌های مادربرد، باید چه مواردی را در نظر گرفت؟
این سؤالات به خصوص برای کسانی که برای کاربردهای خاص مانند گیمینگ به دنبال مادربرد مناسب هستند، بسیار مهم است.
در این مقاله قصد داریم به این سؤالات پاسخ دهیم، بنابراین اگر شما هم قصد خرید مادربرد دارید و به دنبال بررسی تفاوت چیپست‌های مادربرد هستید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید : مشاهده انواع مادربرد و مشخصات آن‌ها
چیپست مادربرد چیست؟
چیپست کامپیوتر روی مادربرد نصب می‌شود و ارتباط بین CPU، RAM، هارد درایو و سایر تجهیزات جانبی را کنترل می‌کند.
چیپست تعیین می‌کند که مادربرد شما می‌تواند چند قطعه یا دستگاه USB پرسرعت را پشتیبانی کند. چیپست‌ها معمولاً از یک تا چهار تراشه تشکیل شده‌اند و دارای کنترل‌کننده‌هایی برای وسایل جانبی رایج هستند، مانند صفحه‌کلید، ماوس یا مانیتور.
چیپست‌های کامپیوتر توسط شرکت‌های اینتل و AMD طراحی شده‌اند، اما بر روی مادربردهای تولیدکنندگان مختلف مانند MSI، و غیره یافت می‌شوند.
چیپست‌های مختلف از پردازنده‌های مختلف پشتیبانی می‌کنند، بنابراین هنگام خرید یک CPU، باید در نظر داشته باشید که پردازنده شما فقط با مادربردهایی که از یک چیپست خاص ست، سازگاری دارد.
بیشتر بخوانید : تفاوت مادربرد amd و Intel در چیست؟
توجه به این نکته مهم است که در حالی که یک چیپست ممکن است ویژگی خاصی (مانند پشتیبانی از حداکثر 10 پورت USB) را دارا باشد، مادربرد شما ممکن است از این ویژگی پشتیبانی نکند (بسیاری از مادربردها فقط برای 4 تا 8 پورت USB طراحی شده‌اند).
اگر مادربرد شما از ویژگی خاصی از چیپست پشتیبانی نمی‌کند، آن ویژگی برای کامپیوتر شما قابل‌استفاده نخواهد بود.
انواع چیست مادربرد
یک قاعده کلی در مورد مادربردها و چیپست‌های آن‌ها این است که هر مادربرد بسته به نوع سوکت مورد استفاده، تعداد کمی از نسل‌های CPU را پشتیبانی می‌کند.
پشتیبانی برخی از مادربرد را می‌توان از طریق به‌روزرسانی BIOS گسترش داد، در حالی که برخی دیگر فقط به یک نسل پردازنده محدود می‌شوند.
این مقاله به بررسی آخرین چیپست‌های دو برند از پردازنده‌های دسکتاپ و سوکت‌های آن یعنی AMD و Intel می‌پردازد.
مادربردهای مختلف ویژگی‌های خاص خود را دارند، اما عامل اصلی تفاوت انواع مادربرد، چیپست آن است.
اینکه مادربرد شما چه ویژگی‌هایی دارد، از تعداد پورت‌های USB گرفته تا CPUهایی که پشتیبانی می‌کند، سیستم خنک‌کننده اضافی و حتی کیفیت ساخت و پایداری در صورت اورکلاک مادربرد، همگی فاکتورهایی هستند که توسط چیپست تعیین می‌شوند.
با توجه به اینکه هر نسل از CPU ها اغلب دارای دو یا چند چیپست به عنوان گزینه‌های انتخابی هستند، انتخاب مادربرد مناسب می‌تواند کمی گیج‌کننده باشد. بنابراین بررسی انواع چیپست و تفاوت‌های آن‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم، چیپست کامپیوتر شما سه فاکتور اصلی را تعیین می‌کند: سازگاری اجزا (اینکه از چه CPU و RAM می‌توانید استفاده کنید)، گزینه‌های توسعه (از چند کارت PCI می‌توانید استفاده کنید)، و قابلیت اورکلاکینگ. در ادامه هر یک از این فاکتورها را بررسی خواهیم کرد:
1. تفاوت چیپست‌های مادربرد از نظر سازگاری اجزا
انتخاب اجزای کامپیوتر که با چیپست مادربرد سازگار باشند، مهم است. آیا پردازنده سیستم جدید شما آخرین نسل پردازنده Core i7 اینتل خواهد بود یا مایلید به یک پردازنده کمی قدیمی‌تر و ارزان‌تر بسنده کنید؟ آیا رم DDR4 با کلاک بالاتر می‌خواهید یا DDR3 برای شما کافی است؟
چند هارد دیسک و از چه نوعی را می‌خواهید به کامپیوتر خود متصل کنید؟ آیا به Wi-Fi داخلی نیاز دارید یا از اترنت استفاده خواهید کرد؟
می‌خواهید از چند کارت گرافیک استفاده کنید یا یک کارت گرافیک به همراه یک سری کارت‌های توسعه دیگر، برای شما کفایت می‌کند؟
پاسخ تمام این سؤالات به چیپست انتخابی شما بستگی دارد. به عبارت دیگر این چیپست کامپیوتر است که سازگاری مادربرد با سی پی یو و یا سایر اجزا را مشخص می‌کند.
2. تفاوت چیپست‌های مادربرد از نظر گزینه‌های توسعه
چیپست مادربرد همچنین تعیین می‌کند که چقدر فضا برای کارت‌های توسعه (مانند کارت‌های گرافیک، تیونرهای تلویزیون، کارت RAID و غیره) در اختیار دارید. اجزای سیستم و تجهیزات جانبی مانند CPU، RAM، کارت‌های توسعه، چاپگرها و غیره از طریق یک سری باس به مادربرد متصل می‌شوند.
هر مادربرد دارای چندین نوع باس مختلف است که می‌توانند از نظر سرعت و پهنای باند متفاوت باشند، اما برای سادگی، می‌توانیم آن‌ها را به دو دسته کلی تقسیم کنیم: باس های خارجی (شامل USB، باس سریال و باس موازی) و باس های داخلی.
باس داخلی موجود در مادربردهای مدرن با نام PCI Express یا PCIe شناخته می‌شود. PCIe از یک سری مسیرهای ارتباط داده‌ای استفاده می‌کند که به اجزای داخلی مانند RAM و کارت‌های توسعه اجازه می‌دهد با CPU و بالعکس ارتباط برقرار کنند.
یک مسیر ارتباطی در ساده‌ترین حالت دو جفت اتصال سیمی است، یک جفت داده را ارسال می‌کند و جفت دیگر داده را دریافت می‌کند. بنابراین، یک مسیر 1x PCIe از چهار سیم تشکیل شده است، 2x دارای هشت سیم است و به همین صورت. هرچه تعداد سیم‌ها بیشتر باشد، داده‌های بیشتری می‌تواند ردوبدل شود.
یک اتصال 1x می‌تواند 250 مگابایت را در هر جهت ارسال کند در حالی که اتصال 2x می‌تواند 512 مگابایت را ارسال نماید.
تعداد خطوط ارتباطی در دسترس به تعداد خطوط خود مادربرد و همچنین ظرفیت پهنای باند (تعداد خطوط) CPU بستگی خواهد داشت. به عنوان مثال، بسیاری از CPU های دسکتاپ اینتل دارای 16 خط هستند (CPU های نسل جدید دارای 28 یا حتی 40 خط نیز هستند!).
3. تفاوت چیپست‌های مادربرد از نظر قابلیت اورکلاکینگ
تا اینجا فهمیدیم که چیپست مادربرد تعیین می‌کند که کدام بخش با سیستم شما سازگار است و از چه تعداد کارت توسعه می‌توانید استفاده کنید. اما یک چیز اصلی دیگر وجود دارد که توسط چیپست تعیین می‌شود و آن قابلیت اورکلاک مادربرد است.
اورکلاک به زبان ساده به معنای بالا بردن نرخ کلاک یک سخت‌افزار، بیشتر از آن چیزی است که برای آن طراحی شده است. بسیاری از گیمرها CPU یا GPU خود را اورکلاک می‌کنند تا بدون صرف هزینه بیشتر، سرعت سیستم را در اجزای بازی افزایش دهند.
ممکن است عجیب به نظر برسد، اما همراه با افزایش سرعت، مصرف انرژی و تولید انرژی حرارتی نیز افزایش خواهد یافت و این مسئله می‌تواند باعث مشکلات پایداری و کاهش طول عمر قطعات شود.
همچنین در این شرایط برای خنک‌سازی سیستم کامپیوتر به یک سیستم خنک‌کننده مادربرد قوی نیاز خواهید داشت.
اما نکته مهم این است که تنها برخی از پردازنده‌ها قابلیت اورکلاک دارند و برخی از چیپست‌های مادربرد از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند. بنابراین هنگام خرید مادربرد باید به این نکته توجه ویژه داشت.
چیپست‌هایی که امکان اورکلاک را فراهم می‌کنند، کنترل‌های لازم (ولتاژ، ضرب کننده، کلاک پایه، و غیره) را در UEFI یا BIOS خود برای افزایش سرعت کلاک CPU موجود دارند.
اگر چیپست اورکلاک را انجام ندهد، این کنترل‌ها هم وجود نخواهند داشت و ممکن است پول خود را صرف خرید پردازنده‌ای کرده باشید که اساساً قابلیت اورکلاکینگ در آن تعریف نشده است.
انواع چیپست اینتل
چیپست‌های ساخت شرکت اینتل از نظر عملکرد و سرعت شناخته شده هستند، هرچند قیمت این مدل‌ها کمی بالاتر از رقیب همیشگی یعنی چیپست‌های AMD است.
در این بخش دسته‌بندی کلی چیپست مناسب برای پردازنده‌های اینتل را بررسی خواهیم کرد:
1. سری 600 اینتل (LGA 1700)
این سری چیپست‌ها برای قرار دادن تراشه‌های نسل دوازدهم و سیزدهم اینتل طراحی شده و در مادربردهای Z690، H670، B660 و H610 عرضه می‌شوند.
همه چیپست‌های این سری به نوعی قابلیت اورکلاک حافظه را امکان‌پذیر می‌کنند و همگی با استاندارد DDR5 سازگار هستند. برای آشنایی با مادربردهای DDR5 کلیک کنید.
همچنین این سری با دو برابر پهنای باند نسل قبلی بر اساس استاندارد PCIe 5.0 کار می‌کنند. اگر قصد دارید به سراغ بازی‌های سنگین گرافیکی بروید، مادربرد Z690 برای اورکلاکینگ CPU یک انتخاب مناسب است.
بیشتر بخوانید : نگاهی به فناوری PCIe نسل 5 و مقایسه آن با نسل‌های قبلی
2. سری 500 اینتل (LGA 1200)
در مقابل، پردازنده‌های نسل دهم Ice Lake و نسل یازدهم Tiger Lake اینتل به سوکت‌های LGA 1200 نیاز دارند.
این پردازنده‌ها با چیپست‌های Z590، H570، B560 و H510 سازگار هستند. در میان این چیپست‌های مادربرد، تنها Z590 قابلیت اورکلاکینگ دارد. به خاطر داشته باشید که این سری از PCIe 4.0 پشتیبانی می‌کند.
3. سری 400 اینتل (LGA 1151v2)
این سری دارای پردازنده‌های نسل هشتم Coffee Lake و نسل نهم Coffee Lake Refresh اینتل است.
مادربردهای Z370 و Z390 برای این سری طراحی شده‌اند که از اورکلاک و Nvidia SLI نیز پشتیبانی می‌کنند.
علاوه بر سه سری اشاره شده در بالا، چیپست‌های قدیمی‌تر (پردازنده‌های نسل 6 و 7 و قبل‌تر نیز وجود دارند که به دلیل قدیمی بودن به آن‌ها اشاره نمی‌کنیم).
بیشتر بخوانید : همه چیز درباره انواع پردازنده اینتل (Intel CPU) و مقایسه آن‌ها
انواع چیپست AMD
نقطه مقابل چیپست‌های اینتل، چیپست‌های AMD هستند که از نظر عملکرد کمی ضعیف‌تر اما از نظر قیمت ارزان‌تر از رقیب خود هستند، همین اختلاف قیمت فاکتور اصلی است که به عنوان تفاوت مادربرد amd و Intel مطرح می‌شود.
سوکت AM4
AMD در مورد سازگاری سوکت و طول عمر مادربرد کمی بهتر از اینتل عمل کرده است. سازگاری با پردازنده‌های چندین نسل قبل از ویژگی‌های این برند محسوب می‌شود، بنابراین CPU های قدیمی Ryzen در مادربردهای مدرن بدون مشکل کار می‌کنند.
با این‌حال برای اجرای پردازنده‌های جدیدتر روی چیپست‌های قدیمی باید دفترچه راهنما آن را بررسی کرده و BIOS را به‌روز کرد.
سوکت‌های AM4 رایزن و سوکت‌های TR4 Threadripper مدت‌هاست که فعال هستند و نسل سوم پردازنده‌های Ryzen در سال 2019 حتی روی مادربردهای نسل اول AM4 با به‌روزرسانی BIOS به راحتی قابل‌استفاده هستند.
AMD سوکت AM5 خود را قرار است در پاییز سال 2022 منتشر کند. این نوع چیپست برای سری‌های مادربرد AMD Ryzen 7000 در نظر گرفته شده است.
بیشتر بخوانید : پردازنده Ryzen؛ بررسی همه‌جانبه پردازنده پرطرفدار AMD
سخن پایانی
در پایان به یاد داشته باشید، هنگام بررسی هر قطعه مثل مادربرد یا موارد دیگر، دقت کافی را به خرج دهید. فقط به نظرات کاربران متکی نباشید، مدتی را به بررسی‌های سخت‌افزاری واقعی اختصاص دهید تا ببینید حرفه‌ای‌ها در مورد آن‌ها چه تجربه‌ای دارند.
علاوه بر نیازهای اساسی هر کامپیوتر یعنی رم، گرافیک و CPU، هر چیپست باید تمام نیازهای جانبی شما را برطرف کند خواه پورت صدای داخلی و خواه پورت‌های USB، LAN، کانکتورهای قدیمی و غیره باشد.
البته اگر به امکاناتی مانند بلوتوث یا وای‌فای نیاز دارید، و مادربرد شما شامل آن نمی‌شود، باید آن را به عنوان یک قطعه اضافی بخرید (که اغلب یکی از اسلات‌های USB یا PCI express را در مادربرد شما اشغال خواهد کرد).
شناخت تفاوت چیپست‌های مادربرد، شما را در انتخاب مادربرد مناسب یاری خواهد کرد. هرچند فاکتورهای مختلفی در این زمینه باید مد نظر قرار گیرند که شاید انتخاب را برای شما سخت کند اما صرف زمان بیشتر برای جلوگیری از ضرر مالی، راه‌کار معقولی است.
قاعده مشخصی برای تعیین بهترین چیپست مادربرد وجود ندارد، بلکه شاخص‌های مختلف عملکرد در مقابل قیمت، باید هم‌زمان در نظر گرفته شوند تا یک انتخاب معقول داشته باشید. هرچند مقایسه چیپست‌های مادربرد و تفاوت‌های اصلی آن‌ها از سه جنبه سازگاری با اجزا، گزینه‌های توسعه و پشتیبانی از اورکلاکینگ، می‌تواند بهترین انتخاب را برای شما به دنبال داشته باشد.
ثبت ديدگاه