آشنایی با انواع فن RGB مادربرد و نکات مهم برای اتصال آن‌ها!

فن مادربرد یکی از اجزای اصلی سیستم خنک‌سازی مادربرد است که در مدل‌های جدید مادربرد، علاوه بر خنک‌سازی، امکانات دیگری هم برای آن در نظر گرفته شده است.

یکی از این قابلیت‌های جدید، نورپردازی RGB در مادربرد است که امکان تنظیم و سفارشی‌سازی انواع نورپردازی‌ها را برای کاربر فراهم می‌کند.

این قابلیت به خصوص در کاربردهای گیمینگ برای گیمرها بسیار جذاب است و اغلب آن‌ها به دنبال مدل‌های جدید مادربرد هستند که از پورت RGB پشتیبانی کند.

علاوه بر این، فن مادربرد در مدل‌های جدیدتر، از قابلیت تنظیم سرعت بر اساس دمای پردازنده و سایر تراشه‌ها برخوردار است و مکانیزم های جدیدی جهت کاهش صدا و نویز فن به کار گرفته شده است.

هرچند تغییر رنگ مادربرد با سفارشی‌سازی نورپردازی RGB آن، یک قابلیت ظاهری و غیرضروری است اما برای گیمرها از اهمیت بالایی برخوردار است.

اگر شما هم به عنوان یک گیمر به دنبال خرید مادربرد هستید و می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره فن مادربرد بدست آورید، پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید : مشاهده انواع مادربرد و مشخصات آن‌ها

فن مادربرد چیست؟

همان‌طور که گفتیم، فن مادربرد یکی از اجزای سیستم خنک‌کننده مادربرد است. هرچند پردازنده CPU، GPU و خود کیس کامپیوتر هم داری فن‌های جداگانه‌ای هستند اما مادربرد هم می‌تواند از اتصال فن‌های اضافی برای خنک‌سازی قطعات خود پشتیبانی کند.

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره سیستم خنک‌کننده مادربرد و عملکرد آن

قطعات مادربرد در اثر استفاده طولانی‌مدت و پردازش‌های سنگین، داغ می‌شوند و داغ شدن تراشه‌ها به معنی افزایش احتمال خرابی آن‌ها است. در صورتی که از فن مادربرد استفاده شود، این خرابی‌ها کاهش خواهد یافت.

فن مادربرد علاوه بر خنک‌سازی، در صورتی که از نورپردازی RGB در مادربرد پشتیبانی کند، می‌تواند به عنوان یک قطعه جذاب با افکت‌های نوری خیره‌کننده هم استفاده شود. اتصال فن RGB به مادربرد همانند سایر فن‌ها است و تفاوتی از نظر روش اتصال بین آن‌ها وجود دارد.

در اصل باید بگوییم که برای اتصال فن مادربرد به دانش خاصی نیاز نیست و خود کاربران هم می‌توانند این کار را انجام دهند.

ابتدا اجازه دهید در مورد انواع فن مادربرد (که بیشتر معطوف به مدل‌های دارای RGB می‌شود) توضیحاتی را ارائه دهیم:

انواع فن RGB مادربرد

فن‌های مادربرد می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. برخی همراه با کیس کامپیوتر هستند و برخی دیگر باید جداگانه تهیه شوند.

با این حال، در کل سه نوع فن RGB وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به مادربرد متصل کرد. پشتیبانی مادربرد از RGB پیش‌نیاز اصلی برای اتصال این نوع فن‌ها است.

بیشتر بخوانید : مادربرد من از RGB پشتیبانی می‌کند؟ پشتیبانی مادربرد از RGB

1. فن مادربرد RGB با کانکتورهای 3 پین

این نوع فن‌ها معمولاً با عنوان فن‌های DC شناخته می‌شوند. این فن‌های RGB عموماً با ولتاژ کنترل می‌شوند.

این فن‌ها از نظر قیمت ارزان‌تر از سایر مدل‌های فن مادربرد هستند، با این حال به عقیده برخی از کاربران عملکرد آن‌ها هم تا حدی ضعیف‌تر است. همچنین صدای این فن‌ها در هنگام چرخش بیشتر است.

اتصال این مدل فن‌ها تنها زمانی امکان‌پذیر است که کانکتور مادربرد شما دارای سه پین باشد. از نظر ظاهری، کانکتور یک فن RGB 3 پین در مقایسه با یک فن 4 پین کوچک‌تر است. در این مادربردها، سه سوراخ مربعی شکل در جلو و سه سیم اتصال در پشت مادربرد وجود دارد.

وجود سه پین در کانکتور این فن‌ها دلیل خاصی داشته و سیم هر پین به رنگ مشخصی است. رنگ مشکی برای زمین، رنگ قرمز برای تغذیه و رنگ زرد برای اندازه‌گیری سرعت است.

2. فن مادربرد RGB با کانکتورهای 4 پین

این فن‌ها معمولاً با عنوان فن‌های PWM یا Pulse Width Modulation شناخته می‌شوند. این نوع خاص از فن‌ها دارای سرعت بالاتری بر حسب دور در دقیقه هستند. اگر برآیند نظرات کاربران حرفه‌ای کامپیوتر را بررسی کنید خواهید دید که طرفداران فن‌های 4 پین بیشتر از فن‌های 3 پین است.

دلیل این مسئله توان بیشتر، سرعت چرخش بیشتر و نویز کمتر آن‌هاست. همچنین وجود قابلیت PWM در این فن‌ها باعث می‌شود که صدای آن‌ها به مراتب کمتر شده و سرعت فن به صورت هوشمند بر اساس دمای قطعات تنظیم گردد.

فن‌هایی مانند سری Corsair LL Series LL120 RGB از این دست هستند.

این نوع فن تنها زمانی برای اتصال قابل‌استفاده است که به طور خاص چهار کابل در کانکتور مربوط به آن روی مادربرد وجود داشته باشد. این کانکتورها دارای چهار سوراخ مربعی شکل و چهار سیم در پشت هستند.

سیم چهارم در این نوع کانکتورها مربوط به قابلیت PWM است که برای تنظیم سرعت موتور فن و کاهش صدای آن استفاده می‌شود. هدر RGB مادربرد در این نوع فن‌ها دارای 4 پین است اما باید دانست که فن‌های 4 پین را می‌توان به هدرهای 3 پین هم متصل کرد اما عکس این قضیه امکان‌پذیر نیست.

3. فن مادربرد RGB بدون هدر MOBO

دو نوع اول فن، به ابزار یا لوازم جانبی خاصی نیاز ندارند. اما اگر مادربرد شما هدری برای پشتیبانی از هدر RGB ندارد، به برای اتصال فن مادربرد به ابزارهای خارجی نیاز خواهید داشت.

منظور از ابزارهای جانبی، کنترل‌کننده فن RGB است که از یک کانکتور دو پایه با 4 پین و یک کابل اختصاصی برق تشکیل شده است.

این کانکتور از نوع ساتا بوده و همانند کانکتورهای اتصال هاردهای HDD عمل می‌کند.

همان‌طور که می‌دانید تنها برخی از مدل‌های مادربرد مناسب گیمینگ از هدر RGB پشتیبانی کنند، بنابراین برای اتصال فن RGB به مادربرد در این مدل‌ها می‌بایست از یک رابط ساتا استفاده کنید. سپس می‌توانید کانکتور فن خود را به این رابط متصل کنید.

اتصال فن RGB به مادربرد

برای اتصال فن RGB به مادربرد ابتدا لازم است که کلیه کابل‌های متصل به کیس کامپیوتر را از قسمت اتصال خارج کرده و کیس کامپیوتر خود را باز کنید.

برای این منظور یک پنل جانبی کیس را باز کنید و در صورتی که نیاز بود، پنل‌های دو سمت را جدا نمایید. اینکه پنل کدام سمت می‌بایست باز شود، به محل قرارگیری هدر RGB روی مادربرد و محل نصب فن بستگی دارد.

پیش از اتصال فن، حتماً جهت چرخش، جهت قرارگیری و چگونگی نصب آن را از روی دفترچه راهنما مطالعه کنید. همچنین پیش از محکم کردن فن، ابتدا پین‌های آن را به هدر RGB مادربرد متصل کرده و از سازگاری آن‌ها اطمینان حاصل کنید. سپس محل قرارگیری فن را مشخص کرده و آن را به کمک پیچ روی مادربرد محکم نمایید.

برای اتصال فن‌های RGB بدون هدر، مراحل شبیه بالاست با این تفاوت که از یک واسط ساتا برای اتصال کانکتور فن به مادربرد می‌بایست استفاده نمایید. یک سمت این کابل واسط به کانکتور فن متصل می‌شود و سمت دیگر آن به پورت تغذیه ساتا روی پاور دستگاه وصل خواهد شد.

همچنین به رنگ‌بندی کانکتورهای 3 پین و 4 پین در موقع اتصال به هدر RGB دقت کنید. هر رنگ وظیفه‌ای مشخص را بر عهده دارد بنابراین اتصال نادرست آن‌ها باعث عدم کارکرد فن خواهد شد.

شکل زیر اتصال درست کانکتورهای فن 3 پین و 4 پین را نشان می‌دهد:

برای اتصال فن RGB به مادربرد می‌بایست یک سری اقدامات اولیه را انجام داده و نکات مهمی را رعایت کرد:

1. نگه‌دارنده‌های فن RGB را محکم کنید. نگه‌دارنده‌های RGB ممکن است کمی شکننده بوده و یا کار با آن‌ها ممکن است کمی مشکل باشد. بنابراین، پیش از اتصال فن، میزان استحکام آن‌ها را بر اساس وزن فن بررسی کنید.

2. از دماهای بالا اجتناب کنید. فن‌های RGB هرگز نباید در نزدیکی مکان‌هایی با دمای بالا قرار گیرند. این فن‌ها از اجزای پلاستیکی ساخته شده‌اند بنابراین باید در مکان‌هایی به دور گرما نصب شوند.

3. از نفوذ مایعات جلوگیری کنید. از آنجایی که ما در فن مادربرد با وسایل الکتریکی سروکار داریم، نفوذ انواع مایعات و رطوبت می‌تواند باعث آسیب رسیدن به قطعات الکترونیکی فن شود.

4. بهتر است پیش از نصب فن مادربرد، داخل کیس کامپیوتر خود را تمیز کنید. عدم وجود گرد و غبار در داخل کیس باعث می‌شود که جریان هوای بهتری بین قطعات و فن برقرار شده و خنک‌سازی مادربرد به شکل بهتری انجام شود.

5. از نصب فن مادربرد در خارج از کیس کامپیوتر خودداری کنید. برخی از کاربران، فن مادربرد یا فن کیس را خارج از کیس نصب می‌کنند. این کار باعث می‌شود که جریان هوای مناسبی بین قطعات برقرار نشود و عملاً گرمای مادربرد به درستی انتقال نیابد.

6. مراقب لبه‌های پروانه‌ای فن باشد. دقت کنید که هنگام چرخش فن، پروانه آن به سیم‌های داخل کیس و یا سایر قطعات برخورد نکند. این کار هم باعث آسیب رسیدن به سیم‌ها و یا قطعات دیگر شده و هم عملکرد خود فن را مختل خواهد کرد. در صورتی که شیئی مانع چرخش درست فن شود، فن آسیب دیده و کارایی خود را از دست خواهد داد.

7. سیم‌کشی‌های داخل کیس را مدیریت کنید. در صورتی که سیم‌ها و کابل‌های داخلی پخش باشند، هم نصب و باز کردن قطعات سخت می‌شود و هم جریان هوا به درستی داخل کیس برقرار نخواهد شد. سعی کنید از جمع کننده‌های کابل استفاده کرده تا فضای مناسب برای انتقال حرارت قطعات وجود داشته باشد.

8. تا پیش از اتمام فرآیند نصب فن‌های مادربرد، کامپیوتر خود را روشن نکنید. پس از نصب فن و اتصال سایر کابل‌های کامپیوتر، آن را روشن کرده و عملکرد فن مادربرد را تست کنید.

9. پیش از خرید یک فن بدون هدر RGB، از وجود پورت‌های مادربرد ساتا روی مادربرد و پاور سیستم خود اطمینان حاصل کنید.

10. در صورت نبود پورت RGB مادربرد، از کانکتور ساتا برای اتصال فن RGB به مادربرد استفاده نمایید.

جمع‌بندی

فن مادربرد از اجزای مهم سیستم خنک‌سازی است. علاوه بر این، نورپردازی RGB در مادربرد به کمک این فن و با تنظیم افکت‌های نوری آن صورت می‌گیرد. سه نوع کلی فن مادربرد وجود دارد که بر اساس روش اتصال آن به هدر RGB مادربرد تقسیم‌بندی می‌شوند.

فن‌های 3 پین و 4 پین به راحتی و به صورت مستقیم به مادربرد کامپیوتر وصل می‌شوند در حالی که فن‌های بدون هدر مادربرد، می‌بایست به کمک یک کابل واسط از نوع ساتا به پورت ساتای پاور سیستم متصل گردند.

در هر صورت اتصال فن فرآیندی ساده است و نیاز به تخصص خاصی ندارد. همچنین برای اتصال فن RGB به مادربرد، باید به یک سری نکات مهم توجه داشت تا بهترین بازدهی را از سیستم خنک‌سازی فن دریافت کنید.

همچنین توصیه می‌شود پیش از خرید فن، هدر RGB مادربرد خود را بررسی کرده و بسته به نوع آن، فن مورد نیاز خود را خریداری کنید. در صورتی که مادربرد شما از فن 4 پین پشتیبانی می‌کند، برای بهبود عملکرد فن و کاهش صدای آن بهتر است از فن‌های 4 پین استفاده نمایید، البته با صرف کمی هزینه بیشتر.