هر آنچه که باید درباره فن CPU و نحوه راه‌اندازی آن بدانید
یکی از دلایلی که کامپیوترها بعد از مدتی دچار نقص می‌شوند، مشکلاتی‌ست که در سیستم خنک کنندگی آنها به وجود می‌آید. فن CPU یکی از ارکان اصلی سیستم خنک کننده کامپیوتر است.
پردازنده یا همان CPU به عنوان قلب تپنده کامپیوتر وظیفه پردازش تمام برنامه‌های در حال اجرا را بر عهده دارد. این پردازش با تولید گرما همراه است. بنابراین باید سیستم خنک‌کننده دائما گرمای CPU را کاهش دهد.
فن یا خنک کننده CPU وظیفه دارد تمام تلاش خود را انجام دهد تا پردازنده به هیچ وجه با گرمای زیاد کار نکند.
در این مقاله قصد داریم شما را با فن CPU، انواع آن، شیوه باز و بستن فن و تمام آنچه قبل از خرید خنک کننده پردازنده نیاز دارید بدانید آشنا کنیم. همراه ما باشید.
هر آنچه که باید درباره فن CPU و نحوه راه‌اندازی آن بدانید
یکی از دلایلی که کامپیوترها بعد از مدتی دچار نقص می‌شوند، مشکلاتی‌ست که در سیستم خنک کنندگی آنها به وجود می‌آید. فن CPU یکی از ارکان اصلی سیستم خنک کننده کامپیوتر است.
پردازنده یا همان CPU به عنوان قلب تپنده کامپیوتر وظیفه پردازش تمام برنامه‌های در حال اجرا را بر عهده دارد. این پردازش با تولید گرما همراه است. بنابراین باید سیستم خنک‌کننده دائما گرمای CPU را کاهش دهد.
فن یا خنک کننده CPU وظیفه دارد تمام تلاش خود را انجام دهد تا پردازنده به هیچ وجه با گرمای زیاد کار نکند.
در این مقاله قصد داریم شما را با فن CPU، انواع آن، شیوه باز و بستن فن و تمام آنچه قبل از خرید خنک کننده پردازنده نیاز دارید بدانید آشنا کنیم. همراه ما باشید.
فن CPU چیست؟
فن CPU یا همان خنک‌کننده CPU، یکی از مهم‌ترین قطعات کامپیوتر است که برای خنک نگه داشتن پردازنده (CPU) استفاده می‌شود.
هدف اصلی استفاده از فن CPU، جلوگیری از افزایش دمای پردازنده در هنگام اجرای عملیات پردازشی کامپیوتر است. این افزایش دما به ویژه زمانی که در حال اجرای برنامه‌های سنگین یا بازی هستید، بیشتر می‌شود.
افزایش دما باعث کاهش کارایی CPU و حتی خرابی پردازنده شده، بنابراین استفاده از فن CPU برای حفظ دمای مناسب CPU ضروری است.
فن CPU به طور کلی از دو بخش اصلی تشکیل شده است؛ بخش شفت و بخش پره.
بخش شفت به محوری که فن روی آن قرار دارد گفته می‌شود و بخش پره شامل برگه‌های فلزی می‌شود که در اطراف شفت قرار دارند.
وظیفه برگه‌های پره این است که هوا را جابه‌جا کرده و از طریق پره‌ها گرمایی که توسط پردازنده تولید می‌شود را به جایی دورتر از آن انتقال دهد.
در کامپیوترهای قدرتمند، فن CPU با سرعت بالا عمل می‌کند تا بتواند حرارت تولید شده توسط CPU را به بیرون از کیس انتقال دهد.
انواع خنک کننده CPU
حالا که با فن سی پی یو و هدف از ساخت آن آشنا شدید، خوب است انواع این فن‌ها را هم بشناسید. فن‌های CPU با توجه به نوع کارکرد و قابلیت‌هایی که دارند در چند دسته تقسیم می‌شوند.
خنک کننده برجی سی پی یو (Tower)
نوع اول از فن‌های CPU، خنک کننده‌های برجی هستند. این فن‌ها از یک هیت سینک، چندین لوله حرارتی و یک یا چند فن تشکیل شده‌اند.
فن‌های برجی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که گرما را از CPU دور کرده و آن را در سطح وسیعی پخش می‌کنند و اجازه می‌دهند خنک‌سازی پردازنده به طور کارآمد و با بازده بالا انجام شود.
فن‌های Tower عموماً مؤثرتر از سایر انواع فن‌هایی هستند که از طریق انتقال هوا پردازنده را خنک می‌کنند، اما از نظر اندازه بزرگتر و البته گرانتر هستند.
فن‌های سطح پایین (Low-Profile)
نوع دوم فن‌های CPU، فن‌های سطح پایین هستند. این فن‌ها از نظر ابعاد کوچکتر از مدل قبلی هستند و برای سیستم‌های معمولی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
قیمت این نوع فن‌ها کمتر از فن‌های برجی بوده و طبیعتا از نظر خنک کنندگی هم کارایی کمتری دارند. از مزیت‌های این نوع فن‌ها باید به اندازه کوچک و جمع و جور آنها اشاره کرد.
فن‌های جریان بالا (Top-Flow)
فن‌های جریان بالا گونه خاصی از فن CPU است که هوای داخل کیس را از بالا به پایین به سمت پردازنده و سپس به سمت بیرون (پره‌های هیت سینک) می‌دمد.
این نوع فن‌ها نسبت به فن‌های برجی کارایی کمتری دارند اما می‌توان از آنها برای کیس‌هایی که اندازه کوچکی دارند استفاده کرد.
فن‌های جریان پایین (Downdraft)
این نوع فن‌ها هوای داخل کیس را به سمت پایین، به CPU می‌دمند و سپس این هوا به طرفین کیس انتقال پیدا کرده و خارج می‌شود.
فن‌های جریان پایین معمولا نسبت به فن‌های برجی کارایی کمتری دارند اما در کیس‌هایی که فاصله افقی محدودی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فن‌های مایع
این فن‌ها از مایعات خنک کننده برای جذب گرمای CPU استفاده می‌کنند. فن‌های مایع نویز بسیار کمی دارند و باعث افزایش کارایی سیستم می‌شوند.
البته نصب فن‌های مایع پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و نیاز به محلول خنک کننده ویژه برای کامپیوتر دارید. همچنین تعویض دوره‌ای این مایع ممکن است برای کاربران عادی سخت باشد.
سرعت فن CPU چقدر باید باشد؟
سوالی که خیلی از کاربران معمولی و گیمرهای حرفه‌ای می‌پرسند این است که سرعت فن CPU چقدر باید باشد؟ پاسخ این پرسش چندان هم سخت نیست.
سرعت فن سی پی یو باید به اندازه‌ای باشد که فرآیند خنک کردن پردازنده به خوبی انجام شود. در حقیقت، هرچه سرعت فن بیشتر باشد، پردازنده در دمای پایین‌تری قرار می‌گیرد و این می‌تواند به افزایش عمر و عملکرد پردازنده کمک کند.
البته با توجه به نوع پردازنده و همچنین نوع سیستم خنک کننده، سرعت فن متفاوت خواهد بود. اما به طور کلی، سرعت فن سیستم خنک کننده باید بین 1000 تا 3500 دور در دقیقه باشد.
مهمتر از سرعت فن، توان خنک کننده است که باید با توان پردازشی پردازنده سازگار باشد. بنابراین، برای انتخاب مناسب‌ترین فن CPU بهتر است به مشخصات پردازنده نگاهی بیندازید.
بیشتر بخوانید : همه چیز درباره سیستم خنک‌کننده مادربرد و عملکرد آن
شیوه افزایش سرعت فن CPU
چطور سرعت فن CPU را بیشتر کنیم؟ این یکی دیگر از سوالات متداول کاربران و گیمرهاست.
برای افزایش سرعت فن CPU می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- تغییر تنظیمات BIOS: برخی از مادربردها به کاربران اجازه می‌دهند به صورت دستی سرعت فن را در BIOS تغییر دهند. بنابراین کافیست وارد بخش تنظیمات بایوس سیستم خود شوید و به صورت دستی سرعت فن را کم یا زیاد کنید.
- استفاده از نرم‌افزار: برخی از تولیدکنندگان مادربرد مانند شرکت MSI نرم‌افزار اختصاصی برای مادربردهای خود تولید کرده تا کاربران بتوانند تنظیمات فن‌ها را در دست داشته باشند. با نصب این نرم‌افزار روی سیستم خود می‌توانید سرعت فن‌ها را تحت کنترل داشته باشید.
- تعویض سیستم خنک کننده: یکی دیگر از روش‌های افزایش سرعت فن CPU تعویض سیستم خنک کننده است. طول عمر سیستم‌های خنک کننده کوتاه است. با تعویض آنها و خرید سیستم خنک کننده جدید می‌توانید سرعت فن‌ها را بیشتر کنید.
در هر صورت، باید به این نکته توجه کنید که افزایش سرعت فن می‌تواند باعث افزایش نویز و صدای سیستم شود.
بنابراین بهتر است قبل از انجام هرگونه تغییر در سرعت فن، توصیه‌ها و محدودیت‌های سیستم خنک کننده را بررسی کنید.
باز و بسته کردن فن CPU
باز کردن فن CPU و سپس بستن آن کار پیچیده‌ای نیست اما باید به این نکته توجه کنید که این کار ممکن است به ضرر قطعات کامپیوتر باشد.
بهتر است در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض فن CPU این کار را به افراد ماهر و متخصص بسپارید. اما در صورتی که می‌خواهید خودتان این کار را انجام دهید می‌توانید مراحل زیر را طی کنید:
- خاموش کردن سیستم: قبل از باز کردن کیس کامپیوتر باید کابل اتصال آن به پریز برق را قطع کنید. به هیچ وجه کیس کامپیوتری که به پریز برق متصل شده را باز نکنید.
- باز کردن کیس کامپیوتر: مرحله دوم باز کردن کیس کامپیوتر است. با استفاده از یک ابزار مناسب، پیچ‌های کیس را باز کرده و قاب کیس و پیچ‌ها را در مکان مناسبی قرار دهید. حالا به تمام قطعات داخلی کامپیوتر دسترسی دارید.
- باز و بسته کردن فن: در این مرحله می‌توانید فن CPU را باز کنید. برای باز و بسته کردن فن، باید پیچ‌هایی که آن را به مادربرد یا سیستم خنک کننده متصل کرده، باز کنید. سپس می‌توانید فن را بردارید و به تعویض یا تمیز کردن آن بپردازید.
- بستن کیس کامپیوتر: بعد از اتمام کار، فن را در جای خود قرار داده و سپس کیس کامپیوتر را با همان پیچ‌هایی که باز کردید، ببندید.
عمر فن سی پی یو چقدر است؟
عمر فن سی پی یو به عوامل متعددی بستگی دارد. اما به طور کلی در صورتی که فن به درستی نصب شده باشد و در شرایط عادی کار کند معمولا تا بیش از 5 سال عمر خواهد کرد.
اما باید توجه داشته باشید که اگر از کامپیوتر به صورت مداوم و به مدت طولانی استفاده می‌کنید، این موضوع باعث کاهش عمر فن CPU خواهد شد.
به طور کلی عوامل زیر روی کاهش یا افزایش عمر فن سی پی یو تاثیرگذار است:
1. دمای بالای محیط
اولین و مهم‌ترین دلیلی که باعث کاهش عمر فن CPU می‌شود، دمای بالای محیط کاری آن است. در واقع هرچقدر دمای سیستم و محیطی که کامپیوتر در آن قرار دارد بالاتر باشد، فن‌های سی پی یو ناچارند بیشتر کار کنند تا پردازنده و سایر قطعات آسیب نبینند.
2. نصب نادرست فن CPU
برخی از کاربران در هنگام نصب فن اشتباهاتی مرتکب می‌شوند که این موضوع روی کاهش عمر فن تاثیر زیادی دارد. به عنوان مثال ممکن است فن‌هایی که روی سوکت بخصوصی نصب می‌کنند با آن سوکت سازگاری نداشته باشد.
3. استفاده بیش از حد
هرچیزی را زیاد استفاده کنید زودتر خراب می‌شود! فن CPU هم از این قاعده مستثنی نیست. استفاده مداوم از کامپیوتر، به خصوص در شرایطی که فن سی پی یو به طور دائم کار می‌کند، باعث کاهش عمر آن می‌شود.
4. نوسانات برق
نوسانات برق به طور مستقیم روی قطعات حساس کامپیوتر تاثیر می‌گذارد. این موضوع به ویژه زمانی مهمتر می‌شود که کاربران کامپیوتر را بدون محافظ به پریز برق متصل کرده باشند.
5. تجمع گرد و خاک درون فن
عامل دیگری که باعث کاهش عمر فن CPU می‌شود تجمع گرد و خاک درون فن است. بنابراین، بهتر است به صورت منظم و دوره‌ای فن سی پی یو را باز کرده و تمیز کنید.
شیوه راه‌اندازی فن CPU
راه‌اندازی فن CPU کار دشواری نیست. برای این کار ابتدا باید فن را به سوکت مخصوصی که روی مادربرد وجود دارد وصل کنید.
اکثر مادربردها سوکت‌هایی برای اتصال فن CPU دارند. در مرحله بعد، باید برق فن را تامین کنید. برای این کار باید کابلی که یک سر آن به پاور متصل شده را پیدا کرده و به فن متصل کنید.
کانکتوری که به فن CPU متصل می‌شود باید از نوع 4 یا 8 پین باشد. البته فن‌های CPU کانکتورهای متفاوتی نیاز دارند، بنابراین بهتر است قبل از خرید فن CPU، نوع کانکتوری که روی مادربرد و پاور کامپیوتر شما وجود دارد را به دقت بررسی کنید.
پس از اتصال فن به مادربرد و پاور، حالا کامپیوتر را روشن کنید. فن CPU فعال شده است و برای دسترسی به تنظیمات آن می‌توانید از طریق نرم‌افزار اختصاصی یا BIOS وارد عمل شوید.
البته می‌توانید با نصب نرم‌افزارهایی، صحیح کار کردن فن CPU را زیر نظر داشته باشید. بهتر است پس از نصب فن، یکی از این نرم افزارها را نصب کنید تا خیالتان راحت شود.
سخن پایانی
فن سی پی یو یا سیستم خنک کننده CPU شاید در نگاه اول خیلی مهم به نظر نرسد. اما همین قطعه کوچک می‌تواند روی عملکرد و بازدهی سیستم کامپیوتری شما تاثیر فراوانی داشته باشد.
ما در این مقاله با فن CPU و انواع آن آشنا شدیم. همچنین نکاتی درباره افزایش سرعت فن و طول عمر این قطعه بیان کردیم. در آخر شیوه راه‌اندازی خنک کننده CPU را مورد بررسی قرار دادیم.
شما هم می‌توانید نظرات و پیشنهادات خود درباره فن CPU را با ما در میان بگذارید.
ثبت ديدگاه