همه چیز درباره سرعت رم و تأثیر آن بر عملکرد سیستم

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که هنگام اجرای یک برنامه در کامپیوتر و یا لپ تاپ، برای چند دقیقه سیستم‌تان هنگ کرده و هیچ کلیدی عمل نمی‌کند.

در این حالت اگر به Windows Task Manager کامپیوتر خود مراجعه کنید احتمالا خواهید دید که درصد زیادی از حافظه رم شما اشغال شده و بنابراین امکان انتقال داده‌ها بین حافظه رم و پردازنده کامپیوتر وجود ندارد به همین دلیل اجرای برنامه‌ها متوقف شده است.

دو عامل در بروز این مسئله مؤثر هستند، یکی ظرفیت رم و دیگری سرعت رم. وقتی جهت ارتقاء سیستم خود می‌خواهید حافظه آن را عوض کنید، باید فاکتورهای زیادی را در خرید رم جدید مدنظر قرار دهید.

البته دو فاکتور بیش از همه اهمیت دارند: ظرفیت رم و سرعت رم.

ظرفیت رم همان حجم قابل‌ دسترسی رم برای ذخیره داده‌های موقت بوده که برای اجرای برنامه‌ها لازم است.

ظرفیت رم یک معیار مشخص است و تقریباً همه کسانی که اطلاعات کمی در مورد سخت‌افزارهای کامپیوتر دارند، می‌توانند ظرفیت‌های مختلف رم را تشخیص داده و بهترین گزینه را متناسب با نیاز خود تهیه کنند.

اما فاکتور سرعت رم شاید کمی تخصصی‌تر باشد و افراد عادی از آن اطلاعی نداشته باشند. در این مقاله قصد داریم در مورد سرعت رم کامپیوتر، تأثیر سرعت رم بر عملکرد سیستم و سایر مشخصه‌های آن به زبان ساده، مطالبی را ارائه دهیم.

اگر شما هم اطلاعات کمی در مورد سرعت رم و روش‌های بررسی سرعت رم کامپیوتر دارید، پیشنهاد ما این است که تا انتهای این مطلب را مطالعه کنید.

منظور از سرعت رم چیست؟

حافظه دسترسی تصادفی (RAM) به عنوان یک ذخیره‌ساز موقت و فوق‌ سریع داده برای پردازنده (CPU) استفاده می‌شود. هنگامی که یک برنامه را اجرا می‌کنید، هارد دیسک داده‌های مربوط به آن برنامه را به رم می‌فرستد، جایی که پردازنده می‌تواند بسیار سریع‌تر از هارد دیسک به آن اطلاعات دسترسی داشته باشد.

سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که منظور از سرعت رم چیست؟ سرعت رم موضوع پیچیده‌ای است و در واقع به چندین عامل مختلف بستگی دارد. برای درک واقعی سرعت رم باید فرکانس رم، تأخیر CAS و سرعت کلاک را به طور همزمان در نظر بگیریم. هر یک از این پارامترها را در ادامه توضیح خواهیم داد:

فرکانس رم

فرکانس رم فاکتوری است که ربطی به مدت زمان اجرای سیکل‌های کلاک ندارد. هر عملیات خواندن و نوشتن در رم در یک سیکل انجام می‌شود. یکی از معیارهای اندازه‌گیری سرعت رم، تعداد سیکل عملیات در ثانیه است.

به عنوان مثال، اگر رم با فرکانس 3200 مگاهرتز شناخته می‌شود، تعداد عملیات قابل انجام آن 3.2 میلیارد سیکل در ثانیه است.

هرچه تعداد سیکل‌های قابل انجام در واحد زمان بیشتر باشد، به این معناست که مقدار داده بیشتری می‌تواند ذخیره و خوانده شود و اجرای برنامه‌ها برای کاربر، روان‌تر خواهد بود. معمولاً یک همبستگی مستقیم بین ظرفیت رم و سیکل‌های کلاک وجود دارد.

در واقع تفاوت سرعت رم DDR3 و DDR4 به دلیل تفاوت در تعداد سیکل‌های کلاک است که با توسعه استانداردهای DDR، بیشتر شده است.

تأخیر CAS

شاید تصور کنید که سرعت رم نشان دهنده میزان تأخیر در رم است. در حالی که این تصور درست نیست. در این بخش فرق بین سرعت و تأخیر رم را بیان خواهیم کرد. تأخیر CAS که مخفف عبارت لاتین Column Access Strobe است، زمان تأخیر رم برای دریافت فرمان و سپس صدور آن را نشان می دهد.

اعداد مربوط به تایمینگ که روی رم نوشته می‌شود، چیزی شبیه به این اعداد خواهند بود 15-17-17-35. این اعداد نشان می‌دهد که چند سیکل کلاک طول می‌کشد تا رم به دستور پاسخ دهد. با این حال، ارتباط میان تایمینگ یا همان زمان تأخیر و فرکانس رم ممکن است پیچیده باشد.

مثلاً رمی با فرکانس بیشتر و تایمینگ CAS کمتر ممکن است نسبت به رمی با فرکانس پایین‌تر اما تایمینگ بیشتر، سرعت بالاتری داشته باشد.

اورکلاکینگ

شاید به اصطلاح اورکلاک رم برخورده باشید، اما منظور از این واژه چیست؟ به طور پیش فرض، حداکثر سرعت کلاک مثلا برای یک رم DDR4 برابر 2400 مگاهرتز است. اما ممکن است سرعت رم DDR4 بیشتر هم در بازار وجود داشته باشد. این یعنی ماژول رم توسط سازنده اورکلاک شده است.

برای دسترسی به سرعت سیکل تقویت شده رم، ابتدا باید مشخصه XMP/DOCP رم را پیدا کرده و فعال کنید. XMP یا مشخصه حدی حافظه، یک ماژول جداگانه است که باید در بایوس مادربرد فعال شود تا بتوان سرعت رم را تقویت کرده یا اصطلاحاً آن را اورکلاک کرد.

اگر XMP/DOCP رم را در بایوس انتخاب نکنید، رم شما با سرعت کمتری از سرعت اسمی مثلاً 2400 مگاهرتز کار می‌کند.

بیشتر بخوانید : راهنمای اورکلاک رم (RAM)؛ چرا و چگونه رم خود را اورکلاک کنیم؟

سرعت رم چه تاثیری بر عملکرد سیستم دارد؟

برای بررسی تأثیر سرعت رم بر عملکرد سرعت باید دید که بین سرعت و ظرفیت رم، کدامیک برای اجرای برنامه‌ها مهم‌تر هستند.

همانطور که قبلاً گفتیم، هرچه رم سریع‌تر باشد به این معنی است که داده‌های بیشتری را می‌تواند به CPU، هارد و یا واحد پردازش گرافیکی (GPU) در هر ثانیه انتقال دهد.

یک GPU مجزا دارای حافظه مخصوص به خود خواهد بود که به نام نسل جدید رم‌های ویدیویی یا VRAM شناخته می‌شود.

اگرچه سرعت رم فاکتوری مهم است، اما اهمیت ظرفیت رم در اجرای برنامه‌ها نسبت به سرعت رم بیشتر است.

به عنوان یک قانون کلی، اگرچه بهتر است همیشه سرعت سخت افزارها بالاتر باشد تا عملکرد کلی سیستم بهتر شود اما در عمل مطابق با تست‌های مختلفی که برای اجرای برنامه‌ها و بازی‌های گرافیکی انجام شده است، ظرفیت رم، CPU و GPU فاکتورهای مهم‌تری برای اجرای روان‌تر نرم افزارها شناخته شده‌اند.

در واقع اگر بودجه محدودی دارید و می‌خواهید با ارتقاء رم کامپیوتر، عملکرد سیستم خود را بهبود بخشید، توصیه می‌کنیم که ابتدا به فکر یک رم با ظرفیت بالاتر باشید. سپس برای ارتقا پردازنده، کارت گرافیک و SSD به جای استفاده از هارد دیسک‌های HDD سرمایه‌گذاری کنید.

بررسی سرعت رم کامپیوتر به چه صورت است؟

برای آنکه سرعت رم فعلی کامپیوتر خود را چک کنید، روش‌های مختلفی وجود دارد. اگر از سیستم عامل ویندوز یا Mac استفاده می‌کنید، می‌توانید با دنبال کردن مراحل زیر، مشخصات رم کامپیوتر از جمله سرعت رم خود را تشخیص دهید:

چک کردن سرعت رم در ویندوز 10

برای بررسی سرعت رم موجود در ویندوز 10، این مراحل را دنبال کنید:

1. Task Manager را با کلیک راست بر روی نوار وظیفه ویندوز و انتخاب Task Manager باز کنید. به تب Performance بروید. از پنل سمت چپ به نام پنل navigation، گزینه Memory را انتخاب کنید.

2. پس از کلیک بر روی Memory می‌توانید سرعت رم و سایر جزئیات را مشاهده کنید.

در این مثال، 16 گیگابایت ظرفیت رم است، 6.2 گیگابایت رم در دسترس داریم و سرعت رم 2400 مگاهرتز است.

چک کردن سرعت رم در سیستم عامل Mac

با دنبال کردن مراحل زیر می‌توانید مشخصه‌های رم، شامل ظرفیت کل و سرعت و همچنین نوع رم را در سیستم عامل Mac بررسی کنید.

1. روی نماد Apple در گوشه سمت چپ بالای صفحه کلیک کرده و About This Mac را انتخاب کنید.

2. به هدینگ Memory توجه کنید.

در این قسمت می‌توانید کل ظرفیت رم، سرعت رم و نوع رم خود را مشاهده کنید. در این مثال، 16 گیگابایت کل ظرفیت رم است. سرعت رم 2133 مگاهرتز بوده و نوع رم هم LPDDR3 است.

بهترین سرعت رم برای اجرای بازی

در این قسمت قصد داریم اهمیت سرعت رم را برای اجرای بازی در کامپیوتر بررسی کنیم. سرعت رم در عملکرد کامپیوترهای شخصی یا لپ تاپ از نظر اجرای بازی‌های گرافیکی اهمیت زیادی دارد.

همانطور که قبلاً توضیح دادیم، وقتی صحبت از عملکرد اجرای بازی می‌شود، ظرفیت رم هم یک عامل اصلی است.

همچنین کارت گرافیک هم یک فاکتور اثرگذار است، به این دلیل که نرخ فریم در اصل به ویژگی‌های کارت گرافیک یا GPU در سیستم شما بستگی دارد.

به طور خلاصه باید گفت که سرعت رم تعیین می‌کند که چه نوع بازی را می‌توان در کامپیوتر اجرا کرد و همچنین چگونه می‌توان از اجرای روان یک بازی لذت برد.

از آنجایی که در بخش‌های قبل، معنی سرعت رم را برای شما توضیح دادیم، درک تاثیر آن روی اجرای بازی‌ها چندان دشوار نیست.

اگر می‌خواهید تجربه بازی فوق‌العاده‌ای داشته باشید، باید حداقل 16 گیگابایت را از نظر ظرفیت رم برای سیستم خود در نظر بگیرید. از طرفی باید به محدودیت‌های مادربرد خود و یا سیستم عامل هم توجه کنید.

مثلاً یک سیستم عامل 32 بیتی حداکثر از رم 4 گیگابایت پشتیبانی می‌کند که برای اجرای بازی اصلاً خوب نیست و اغلب بازی‌های روز را نمی‌توانید روی آن اجرا کنید.

اما در مورد سرعت باید گفت که ماژول‌های رم DDR4 با فرکانس 3600 مگاهرتز برای اجرای بازی‌های روز دنیا مناسب هستند.

البته واضح است که با رونمایی از رم DDR5، این ماژول از نظر سرعت و ظرفیت نسبت به نسخه قبلی DDR4 دارای برتری‌های زیادی است اما شاید عدم پشتیبانی مادربرد سیستم شما از نسخه DDR5 یک عامل محدود کننده باشد.

بنابراین بهترین سرعت رم DDR4 برای اجرای اغلب بازی‌ها، 3600 مگاهرتز است. در صورتی که سرعت بیشتری نیاز داشته باشید می‌توانید با روش‌های اورکلاکینگ که در ماژول‌های پیشرفته به راحتی امکان‌پذیر است، سرعت بیشتری از رم دریافت کنید.

برای راحتی شما در انتخاب رم مناسب، در بخش بعدی به معرفی دو نمونه از ماژول‌های رم موجود در بازار ایران خواهیم پرداخت که به دلیل پشتیبانی از XMP 2.0 می‌توان به راحتی آن‌ها را اورکلاک نمود.

اگر به دنبال خرید یک رم با سرعت بالا و قابلیت اورکلاکینگ راحت برای اجرای روان بازی‌های خود هستید، دو محصول تولیدی شرکت XPG را با پشتیبانی گروه آونگ در این بخش معرفی می‌کنیم.

رم DDR4 مدل XPG SPECTRIX D50 با نورپردازی RGB

رم XPG SPECRIX D50 با استاندارد DDR4 حداکثر با ظرفیت 32 گیگابایت ارائه شده است که از این نظر تقریباً برای اجرای همه بازی‌های روز مناسب است. همچنین سرعت کلاک این رم به 4800 مگاهرتز می‌رسد.

اورکلاک کردن این رم به دلیل پشتیبانی از XMP 2.0 به راحتی بدون نیاز به تغییر تنظیمات بایوس قابل انجام است.

ماژول رم XPG تمام RGB مدل SPECTRIX D60G

سرعت کلاک رم XPG SPECTRIX D60G تا 4133 مگاهرتز قابل‌ دستیابی است و عملاً تمام بازی‌های روز با این رم قابل اجرا هستند. البته این ماژول، دارای استاندارد DDR4 است اما مصرف توان آن نسبت به نسخه DDR3 بیش از 20% کاهش یافته است.

این ماژول به دلیل پشتیبانی از XMP 2.0 از اورکلاکینگ سریع و راحت بهره می‌برد که برای دریافت سرعت‌های بیشتر از رم بسیار کارساز است. همچنین باید تأکید کنیم که این رم با گارانتی مادام‌العمر توسط شرکت آونگ ارائه شده است.

جمع‌بندی

در این مقاله در مورد مشخصه‌های اصلی رم به خصوص سرعت رم صحبت کردیم. سرعت رم فاکتوری است که شاید برای بسیاری از کاربران شناخته شده نباشد اما اهمیت زیادی در اجرای برنامه‌ها و بازی‌ها دارد.

هرچند تست‌های مختلف به خصوص در مورد اجرای بازی‌های گرافیکی نشان می‌دهد که تأثیر ظرفیت نسبت به تاثیر سرعت رم روی عملکرد سیستم بیشتر است.

بنابراین اگر به دنبال ارتقاء سیستم خود هستید، بهتر است برای ظرفیت رم بیشتر هزینه کنید تا سرعت آن. همچنین برای اجرای روان‌تر بازی‌ها، مشخصه‌های CPU و کارت گرافیک با اهمیت‌تر هستند.