رم DDR4 چیست؟ چه تفاوتی بین رم‌های DDR3 و DDR4 وجود دارد؟

رم DDR4 چیست؟ این یکی از متداول‌ترین سوالاتی‌ست که قبل از خرید رم برای کامپیوتر یا لپ‌تاپ مطرح می‌شود.

دست یافتن به سرعت بیشتر و مصرف انرژی کمتر، همیشه یکی از اهداف اصلی در پیشرفت تکنولوژی بوده است. حافظه‌های رم نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

هر نسل جدیدی از حافظه‌ها که پس از دیگری به میدان می‌آیند، سریع‌تر از نسل قبلی هستند و ظرفیت و بهره‌وری انرژی بیشتری دارند. رم DDR4 هم مشمول همین قاعده می شود.

وقتی که حافظه DDR3 در سرعت و ظرفیت به آخر خط رسید و DDR3L دیگر نمی‌توانست پیشرفت چشمگیری در مصرف انرژی ایجاد کند، حافظه DDR4 متولد شد.

در شکل زیر می‌توانید ببینید که DDR4 ولتاژ لازم را تا 1.2 ولت کاهش داده است که در مقایسه با DDR3L که به ولتاژ 1.35 ولت نیاز دارد، کمتر است. برتری دیگر DDR4 در سرعت آن است و 50 درصد سریع‌تر از رم DDR3L است.

بیشتر بخوانید : حافظه رم چیست؟ همه چیز درباره RAM کامپیوتر به زبان ساده

در این مقاله قصد داریم شما را با تمام مفاهیم مربوط به رم DDR4 آشنا کنیم و مهم‌تر از همه به این سوال پاسخ دهیم که منظور از رم DDR4 چیست و چه تفاوتی با رم‌های دیگر دارد. همراه ما باشید.

رم DDR4 چیست؟

واژه DDR4 مخفف عبارت Double Data Rate 4 است که در واقع نوعی حافظه SDRAM و نسل جدید محسوب می‌شود.

تفاوت عمده رم‌های DDR در دو برابر کردن پهنای باند برای انتقال داده‌ها در آنها و به همین دلیل نام Double برای آنها در نظر گرفته شده است.

حافظه DDR4 پس از سال‌ها تعویق خلاصه در سال 2014 رونمایی شد. البته نمونه‌های کوچکتری از این نوع حافظه از سال 1970 در بسیاری از دستگاه‌های الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گرفت اما نسخه مناسب با کامپیوتر در سال 2014 معرفی شد.

این حافظه در واقع جانشین نسل قبلی خود یعنی DDR3 شد که در سال 2007 میلادی به بازار عرضه شده بود. تفاوت‌های چشمگیری که این دو مدل حافظه داشتند، شرکت‌ها را ناچار کرد تا به سوی نسل جدید DDR حرکت کنند.

تاریخچه رم DDR4

رم‌های DDR4 گرچه به طور رسمی در سال 2014 به بازار عرضه شدند اما چندین سال پیش از آن، بسیاری از کمپانی‌های نمونه‌هایی از آن را تولید کرده بودند.

در ادامه روزشمار و تاریخچه ساخت رم DDR4 را مشاهده می‌کنید:

• سال 2005: سازمان استاندارد JEDEC کار خود را برای طراحی جانشین رسمی رم‌های DDR3 آغاز کرد و قصد داشت به زودی سرعت و کیفیت این رم‌ها را ارتقا دهد.
• سال 2007: گفته شده که اولین رم DDR4 با ولتاژ 1.2 ولت و از نوع 30 نانومتری تا سال 2012 روانه بازار می‌شود. این رم قرار بود سرعتی بین 2133Mt/s تا 3200MT/s داشته باشد و در سال 2013 مصرف ولتاژ کاری آن به 1 ولت کاهش پیدا کند.
• سال 2009: در ماه فوریه این سال شرکت سامسونگ یک تراشه 40 نانومتری تولید کرد که ساخت آن را گام مهمی در توسعه DDR4 می‌دانند. این تراشه از آن جهت اهمیت داشت چون در سال 2009 تراشه‌های DRAM تازه شروع به مهاجرت به سمت فرایندهای 50 نانومتری رفته بودند.
• سال 2011: شرکت سامسونگ اعلام کرد که ساخت دو ماژول DDR4 بر اساس فرایندهای 30 تا 39 نانومتری کامل شده و آماده عرضه به بازار است. این شرکت مدعی شده بود مصرف انرژی ماژول‌های DDR4 این کمپانی 40 درصد کمتر از DDR3 است.
• سال 2012: شرکت سامسونگ اعلام کرد از رم‌های DDR4 SDRAM با حافظه دوگانه 16 گیگابایتی برای اولین بار در کامپیوترهای سازمانی خود استفاده خواهد کرد. سازمان استاندارد JEDEC در ماه سپتامبر همان سال مشخصات نهایی DDR4 سامسونگ را منتشر کرد.
• سال 2014: در ماه آوریل، شرکت Hynix اعلام کرد اولین ماژول 8 گیگابایتی DDR4 با بالاترین تراکم 128 گیگابایتی و با استفاده از فناوری 20 نانومتری توسعه داده است. این ماژول با فرکانس رم 2133MHz و ورودی خروجی 64 بیتی کار می‌کرد و می‌توانست تا 17 گیگابایت داده در ثانیه پردازش کند.
• سال 2016: شرکت سامسونگ در ماه آوریل اعلام کرد که شروع به تولید انبوه DRAM های خود با فناوری 10 نانومتری کرده است.

تفاوت حافظه رم DDR4 با DDR3

در یک نگاه کلی وقتی به دو رم DDR4 و DDR3 نگاه کنید شاید متوجه تفاوت‌های آن نشوید اما اگر کمی دقت کنید، این دو رم چه از نظر ظاهری و چه از نظر کارایی تفاوت‌های چشمگیری با هم دارند.

در ادامه برخی از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو رم را معرفی می‌کنیم.

1. تفاوت بریدگی (ناچ) کلید روی رم

اولین و ساده‌ترین تفاوت رم‌های DDR4 با DDR3 در تفاوت مکان بریدگی آن است. این مکان در DDR4 کمی به سمت گوشه کشیده شده است.

هدف تغییر مکان بریدگی روی رم این بود که از قرار دادن رم‌های DDR4 در اسلات‌هایی که با آن سازگار نیستند جلوگیری شود.

2. سرعت بالاتر

سرعت خواندن و نوشتن داده‌ها در رم‌های DDR4 به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است.

به عنوان مثال حداقل سرعت DDR4 حدود 2133MHz تخمین زده شده که این عدد حداکثر سرعت برای DDR3 است. افزایش سرعت رم‌های DDR4 به گونه‌ای انجام شده که می‌توانند تا 3200MHz را پشتیبانی کنند.

بیشتر بخوانید : سرعت رم DDR5 چقدر از DDR4 بیشتر است؟

3. کاهش مصرف برق

رم های DDR4 نسبت به DDR3 از نظر مصرف انرژی بسیار بهینه‌تر هستند و تا 40 درصد انرژی کمتری مصرف می‌کنند.

این ماژول‌ها تنها به 1.2 ولت انرژی نیاز دارند که در مقایسه با رم‌های DDR3 که 1.5 ولت مصرف می‌کردند، صرفه‌جویی خوبی محسوب می‌شود.

همچنین این کاهش مصرف انرژی یک مزیت عالی برای استفاده از رم DDR4 برای لپ تاپ است چون عمر باتری را بیشتر می‌کند.

4. تعداد پین بیشتر در حافظه DDR4

در رم کامپیوترهای دسکتاپ که از نوع U-DIMM هستند، ظاهر DDR4 بسیار شبیه به DDR3 است.

با این حال، در DDR4 تعداد پین‌ها 288 عدد است ولی رم DDR3 معادل 240 پین است.

5. طراحی با لبه منحنی

لبه‌ی کانکتور در ماژول‌های DDR4 کمی خمیده است تا وصل کردن آن راحت‌تر باشد.

این نوع طراحی، فشار کمتری هم برای قرار دادن آن در جای رم نیاز دارد؛ زیرا همه‌ی پین‌ها در هنگام قرار دادن ماژول در محفظه، به صورت همزمان وصل نمی‌شوند.

6. ضخامت بیشتر DDR4

ماژول های حافظه DDR4 اندکی ضخیم‌تر از DDR3 هستند. ضخامت رم DDR3 به میزان 1 میلی‌متر است در حالی که DDR4 ضخامتی 1.2 میلی‌متری دارد.

این ضخامتِ بیشتر برای جای دادن تعداد بیشتری لایه‌های سیگنال است تا بتواند از این طریق، از فرکانس‌های بالاتر پشتیبانی کند.

7. تراکم بیشتر

ماژول DDR4 تراکم بیشتری در سطح ماژول دارد.

این نوع حافظه، تعداد بیشتری مموری را در خود جای می‌دهد که تراکم آن، دو برابر بیشتر از رم DDR3 است. این ویژگی باعث می‌شود ظرفیت‌های بیشتر رم با قیمتی رقابتی در اختیار مردم قرار گیرد.

در زیر جدول تفاوت‌های رم های DDR4 و DDR3 را مشاهده می‌کنید:

نوع رم	DDR3	DDR4
ظرفیت	512Mb – 8Gb	4Gb – 16Gb
نرخ انتقال داده	800Mb/s – 2133Mb/s	1600Mb/s – 3200Mb/s
ولتاژ کاری	1.5 ولت	1.2 ولت
بانک‌های ورودی	8	16
فرکانس کاری	300MHz – 800MHz	667MHz – 1,6GHz
تعداد پین‌ها	240 (R, LR, U); 204 (SODIMM)	288 (R, LR, U); 260 (SODIMM)

تفاوت DDR4 و DDR5 در چیست؟

همانطور که پس از رونمایی از رم DDR4، کاربران نمی‌توانستند ماژول این رم را روی مادربردهای قدیمی که رم DDR3 داشتند نصب کنند، این موضوع برای DDR5 هم وجود دارد.

رم DDR5 در سال 2021 به طور رسمی رونمایی شد و پیشرفت عظیمی در کیفیت و سرعت رم‌ها به وجود آورد.

در ادامه برخی از مهم‌ترین تفاوت‌های رم DDR4 با DDR5 را بیان می‌کنیم:

1. تفاوت ظرفیت حداکثری

رم‌های DDR4 با ظرفیت بین 4 تا 16 گیگابایت روانه بازار شده بودند اما اولین و مهم‌ترین تفاوت DDR5 در همین ظرفیت بود.

این رم‌های جدید با حداکثر 64 گیگابایت رم، خیال‌پردازی مهندسان، گیمرها و افرادی که به رم‌های با ظرفیت بالاتر نیاز دارند را به واقعیت تبدیل کردند.

2. کاهش مصرف انرژی

یکی دیگر از موضوعاتی که بین رم‌های DDR4 و DDR5 تفاوت ایجاد می‌کند، کاهش مصرف انرژی در آنهاست.

رم‌های DDR4 ولتاژی کاری برابر با 1.2 ولت دارند و این در حالیست که رم‌های DDR5 با ولتاژ کاری 1.1 ولت کار می‌کنند که تا حدودی روی مصرف انرژی تاثیر مثبت می‌گذارد.

3. افزایش نرخ داده

تفاوت دیگر رم DDR4 و DDR5 در نرخ داده‌های آنهاست.

نرخ داده‌های موجود برای DDR4 چیزی بین 1600 تا 3200 گیگابیت بر ثانیه است و همین پارامتر برای رم‌های DDR5 چیزی در حدود 4800 تا 6400 گیگابیت بر ثانیه شده که تقریبا دو برابر افزایش پیدا کرده است.

4. تغییر مکان بریدگی رم

طبق معمول، معماران رم‌های جدید، جای بریدگی آن را تغییر می‌دهند تا کاربران به اشتباه رم‌های جدید را روی اسلات‌های قدیمی قرار ندهد.

تفاوت دیگر رم DDR4 با DDR5 در محل بریدگی آن است.

بیشتر بخوانید : 8 تفاوت اساسی رم DDR5 با DDR4 که باید بدانید!

آیا می‌توان کامپیوتر را با رم DDR4 ارتقا داد؟

در گذشته این امکان وجود داشت! به عنوان مثال کامپیوترهایی که به رم DDR2 مجهز بودند برای ارتقا خود به رم‌های DDR3 تنها کافی بود رم قبلی را از روی مادربرد در بیاورند و رم جدید را در اسلات قبلی جایگذاری کنند تا سیستم آنها ارتقا پیدا کند.

اما با رونمایی از رم های DDR4 و پس از مشاهده شکل ظاهری آنها همه مطمئن شدند که امکان ارتقا سیستم آنها از DDR3 به DDR4 وجود نخواهد داشت. معماران این رم آن را به گونه‌ای طراحی کرده‌اند که به هیچ وجه در اسلات رم DDR3 جا نخورد.

تغییر در ضخامت، تعداد پین‌ها و از همه مهم‌تر تغییر مکان بریدگی روی رم همگی باعث شده ارتقا دادن سیستم از DDR3 به DDR4 کاری غیرممکن باشد.

بیشتر بخوانید : آموزش گام به گام نحوه ارتقا رم کامپیوتر

تفاوت رم DDR4 با LPDDR4x چیست؟

اگر به زبان ساده بخواهیم تفاوت این دو رم را بیان کنیم باید بگوییم که رم DDR4 برای کامپیوتر و لپ‌تاپ ساخته شده ولی رم LPDDR4x مخصوص گوشی‌های هوشمند و تبلت تولید می‌شوند. اما تفاوت به همین جا خلاصه نمی‌شود.

واژه LPDDR4x از همان DDR4 گرفته شده که پیشوند LP یا Low Power دارد. در واقع به رم‌های DDR4 مخصوصی که با کاهش مصرف انرژی، مخصوص گوشی‌های هوشمند یا تبلت طراحی شده‌اند، LPDDR4x گفته می‌شود.

رم‌های LPDDR4x امروزه جزو پرکاربردترین رم‌ها هستند که برای گوشی‌های هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرند.

البته نسل جدید این رم‌ها به نام LPDDR5 هم رونمایی شده و فعلا بیشتر برای گوشی‌های هوشمند پرچمدار با پردازنده‌های اسنپدراگون 865 یا اگزینوس 990 استفاده می‌شود.

در جدول زیر می‌توانید نسل‌های مختلف رم‌های LPDDR و ویژگی‌های آنها را مشاهده کنید: 

نام رم	سال عرضه	نرخ انتقال (MT/s)	ولتاژ کاری
LPDDR	2008	333-400	1.2V
LPDDR2	2010	800-1066	1.2V
LPDDR3	2012	1600-1866	1.2V
LPDDR4	2014	3200	1.1V
LPDDR4x	2017	3200-4267	0.6V
LPDDR5	2020	6400	0.5V

آموزش و راهنمای نصب رم DDR4 بر روی کامپیوتر

قبل از هر کاری باید از اینکه رم DDR4 با مادربرد کامپیوتر شما سازگاری دارد مطمئن شوید. برای این کار باید مشخصات مادربرد خود را جستجو کنید تا حداکثر پهنای باندی که می‌تواند تحمل کند را پیدا کنید.

برای این کار در ویندوز 10 می‌توانید روی قسمت جستجوی نوار ابزار پایین، کلمه Run را وارد کرده و سپس کلمه MSinfo32 را تایپ کنید.

در پنجره‌ای که باز می‌شود مشخصات پردازنده و مادربرد شما نوشته شده است.

بیشتر بخوانید : نحوه تشخیص مشخصات رم در سیستم [کامپیوتر و لپ تاپ]

در اینجا مراحل نصب رم DDR4 بر روی مادربرد را بیان می‌کنیم:

1. کابل برق را از کامپیوتر جدا کنید تا به راحتی بتوانید کیس را در محلی قرار دهید که به مادربرد و سخت افزار داخل آن دسترسی داشته باشید.
2. پنل کناری کیس را با دقت باز کنید (اغلب این پنل در سمت چپ کیس‌ها قرار دارد) این کار به شما اجازه می‌دهد به راحتی اسلات رم و فضای داخل کیس را ببینید.
3. برای بیرون آوردن رم قبلی کافیست، میله‌ها یا کلیدهایی که در دو طرف رم قرار دارد را به سمت طرفین فشار دهید تا ماژول رم قبلی شما به راحتی از اسلات خارج شود.
4. برای قرار دادن رم‌های جدید خود در اسلات دقت کنید که شکاف روی ماژول رم دقیق در محل مناسب قرار گیرد. پس از فشار دادن رم به داخل اسلات باید صدای اتصال آن شنیده شود. به هیچ وجه فشار زیادی به مادربرد وارد نکنید چون ممکن است آسیب ببیند.
5. پس از نصب رم DDR4 جدید خود روی مادربرد، کیس را به همان شکلی که بود ببندید.

بیشتر بخوانید : بهترین رم DDR4 در ایران کدام است؟

سخن پایانی

در این مقاله به این سوال پاسخ دادیم که رم DDR4 چیست؟ چه ویژگی‌هایی دار؟ و تفاوت‌های آن با رم‌های نسل قبلی یعنی DDR3 و نسل بعدی یعنی DDR5 چیست؟

تقریبا در اکثر کامپیوتر و لپ‌تاپ‌های امروزی از رم‌های DDR4 استفاده می‌شود و نسخه کم‌مصرف آن یعنی LPDDR4 هم در گوشی‌های هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرد. نظر شما چیست؟ آیا شما هم از رم DDR4 برای کامپیوتر خود استفاده می‌کنید؟