مادربردها به ویژه در مدل ­های رده بالا و گران قیمت، شبیه  به دنیای Cybertron از سری فیلم ­های ترانسفورمرز هستند. در این نوع مادربردها شما باید قطعاتی همچون درایوها، کارت گرافیک و پردازنده را متصل کنید. اگر در این زمینه از آگاهی لازم برخوردار نباشید، بی شک با مشکلات بسیاری رو به رو خواهید شد.

در نمودار­های زیر، بسیاری از پورت­­ها، هدرها و اسلات های مهم که در مادربردهای امروزی به کار می ­روند را شرح دادیم. همچنین برخی از مفاهیم مفید در رابطه با اسلات­ های توسعه، رم و فرم فاکتور مادربرد را معرفی خواهیم کرد. پس اگر به دنبال خرید بهترین مادربرد هستید، این مقاله را مطالعه فرمایید.

نمودار مادربرد:

بیایید به یک مادربرد معمولی و رده بالا نگاهی بیندازیم. ما مادربرد ایسوس Prime X470-Pro را به دلیل ویژگی ­های مدرن و تنوع رنگی آن انتخاب کردیم. در این بین می­ خواهیم اتصالات و پورت­ های آن را با یکدیگر بررسی کنیم.

در تصویر بالا، تمامی اتصالات و پورت­ های موجود در این مادربرد را نمایش دادیم. البته این تصویر تمامی ویژگی ­های این مادربرد را شرح نمی‌دهد. مواردی نظیر هدر فن ، اتصالات M.2 و باتری BIOS در نقاط و بردهای مختلف قرار گرفته­ اند.

گذشته از آن، توجه داشته باشید که ممکن است اتصالات M.2 (شماره­ 6 در تصویر) دارای 4  PCIe نسخه 3.0 و یا 2.0 lane باشند. امروزه سریع‌ترین درایو NVMe با استفاده از چهار lane PCle به بالاترین سرعت دست پیدا می‌کند. همچنین برخی از درایوها نظیر MyDigitalSSD SBX برای دستیابی به قیمت پایین ­تر تنها از دو lane PCle استفاده می­ کنند. از این رو سرعت بیشتری را نسبت به درایوهای SATA ارائه می­ دهند.

در مقابل، یک اسلات M.2 می ­تواند تنها به lane/درایو SATA متصل شده و یا از هر دو درایو SATA و NVMe پشتیبانی نماید. به همین دلیل، پیش از خرید حتما به قابلیت­ های اتصالات M.2 توجه کنید.

مطالعه بیشتر: PCIe یا PCI اکسپرس چیست؟

اسلات توسعه:

امروزه اکثر مادربردها تنها دارای دو نوع اسلات هستند: اسلات PCIe x16 بلند و اسلات PCIe x1 کوتاه. البته گاهی اوقات ممکن است که یک اسلات PCle x4 نیز مشاهده کنید. این اسلات میان دو اسلات مورد اشاره قرار می ­گیرد. اما در حال حاضر استفاده از آن بسیار کم است، زیرا کاربر می ­تواند از اسلات x16 برای نصب کارت­ های x1 و x4 استفاده کند.  در نتیجه وجود اسلات x4 عملا کاربردی نیست. مگر این که بخواهید از اسلات x4 برای نگه داشتن کارت توسعه­ قدیمی خود استفاده کنید و از طرف دیگر اسلات x16 را به کارت­ گرافیک اتصال دهید.

توجه داشته باشید که برخی از اسلات­ های PCle تعداد خط­ های کمتری نسبت به طول اسلات پیشنهاد می­ دهند. یا با غیرفعال کردن بعضی از خطوط بر روی برخی از اسلات­ ها، سرعت نصب درایوها را افزایش می ­دهند. همچنین اگر به دنبال نصب بیش از یک یا دو کارت توسعه هستید، توجه به ترتیب و حجم مورد نیاز آنها بسیار مهم است.

برای مثال، اگر شما دو کارت گرافیک گیمینگ را بر روی اسلات x16 نصب کنید، در این حالت اسلات­ های کوچک ­تر x1 در زیر آنها مسدود می­ شوند. با این حساب در حالی که بر روی برد تعداد 6 اسلات وجود دارد، با نصب دو کارت گرافیک گیمینگ در عمل تنها به دو اسلات دیگر دسترسی خواهید داشت.

به طور کلی اگر به دنبال نصب تعداد بسیاری کارت­ توسعه هستید، مادربرد ATX دقیقا همان چیزی است که به آن نیاز دارید. این مادربرد با بهره مندی از فرم فاکتور کوچک ­تر، فضای کمتری را در اختیار اسلات­ ها قرار داده و از طرف دیگر مقدار بالایی فضای PCB را در دسترس تان قرار خواهد داد. همچنین با وجود کوچک بودن برد آن، محصول پیش رو دارای تمامی اسلات­ ها و پورت­ هایی است که به آن نیاز دارید.

یادداشتی در رابطه با اسلات­های PCle فلزی-پیچشی:

استفاده از اسلات پیش رو به صورت گسترده­ در مادربردهای رده بالا و حتی مادربردهای اصلی رایج است. این اسلات به شکل بهتری از نصب کارت­ های گرافیک پشتیبانی کرده و همانند اسلات‌های پلاستیکی به دلیل وزن بالای کارت­ های گرافیک شکسته نخواهد شد. در این بین اگر به دنبال نصب کارت­ های بزرگ و سنگین بر روی سیستم کامپیوتری خود هستید، استفاده از اسلات PCle فلزی-پیچشی بهترین گزینه برای شما خواهد بود.

حافظه:

مادربردهای Mini-ITX به دلیل فضای کوچک بردشان، تنها از دو اسلات رم پشتیبانی می­ کنند. علاوه بر آن، برخی از چیپ ست ­های رده پایین تنها از یک DIMM در هر کانال پشتیبانی می‌کنند. بنابراین تنها دارای دو اسلات رم هستند. پس اگر به تعداد اسلات­ های بیشتری نیاز دارید، باید مادربردی را انتخاب کنید که بر روی برد آن چهار اسلات DIMM قرار گرفته باشد.

در حال حاضر مادربردهای رده بالا با پلتفرم AMD X399/Threadripper و یا Intel X299/Core از 8 اسلات پشتیبانی کرده و برای ایجاد پهنای باند بیشتر از حافظه­ چهار کاناله استفاده می­ کنند.

به گفته­ دو برند مورد اشاره ، برای اجرای بسیاری از وظایف اصلی از جمله بازی­ های ویدئویی، حافظه­ی رم 16 گیگابایتی کافی بوده و حافظه­ رم 32 گیگابایتی بیشتر از حد نیاز است. اما نکته در اینجاست که اگر برد کامپیوتر شما قادر به پشتیبانی از رم 16 گیگابایتی باشد، در نتیجه می­ تواند بر روی همان برد از رم 32 گیگابایتی نیز استفاده کرد. برای آشنایی بیشتر با انواع رم، این مقاله را بخوانید.

پورت های پشت

یکی از نکاتی که اکثر افراد در رابطه با پورت­ های USB متوجه آن شدند، تفاوت رنگی آنها است. پورت­ های USB 3.0 معمولا به رنگ آبی و پورت ­های USB 2.0 به رنگ مشکی هستند. اما این موضوع تنها موردی نیست که باید به آن توجه داشته باشید. زیرا برخی از سازندگان بردها، ویژگی­ هایی نظیر شارژ خواب را به پورت­ های خود اضافه می‌کنند. در این میان پورت نسل دوم USB 3.1 از ترکیب رنگی سبز-آبی استفاده می‌کند. از طرفی پورت­ های نسل یک و دو USB 3.1 به کار رفته در محصولات برند MSI به رنگ قرمز خواهند بود.

به طور کلی اگر نمی خواهید که از پورت ویدئو پیش فرض برد استفاده کنید و به دنبال نصب کارت گرافیک اختصاصی هستید، باید بردی را انتخاب کنید که پورت ویدئو نداشته و یا تعداد آن کم است. زیرا با کاهش پورت مورد بحث، تعداد پورت­های USB و یا دیگر پورت ­ها افزایش خواهد یافت.

فرم فاکتور:

اگر تا به اینجا مقاله و با دیدن جزئیات در انتخاب یک مادربرد مردد هستید، باید بگوییم که از نظر اندازه مادربرد، گزینه­ های ساده­ در دسترس شما است. امروزه اکثر مادربردهای مصرفی در سه اندازه­ی ATX ، Micro-ATX و Mini-ATX عرضه می ­شوند.

ATX به عنوان یک استاندارد شناخته شده و با استفاده از فضای بیشتر، دارای ویژگی­ های متعددی است. مادربردهای Mini-ATX معمولا برای کامپیوترهای کوچک مورد استفاده قرار گرفته و از حداقل یک کارت گرافیک اختصاصی پشتیبانی می ­کند. از طرفی مادربردهای Micro-ATX در بخش ­های مختلفی با دو مادربرد مذکور تفاوت دارند.

از دیگر مادربردهای موجود، می ­توان به مادربرد E-ATX اشاره کرد. این مادربرد از نظر اندازه بزرگ‌تر از مادربردهای ATX بوده و معمولا برای سیستم ­های ایستگاه کاری مورد استفاده قرار می­ گیرد. همچنین مادربرد کوچکی تحت نام Mini-STX نیز در بازار وجود دارد. این مادربرد بسیار کمیاب بوده و دارای ابعاد 5.7*5.5 اینچ است.

چیپست / سوکت:

یکی دیگر از مواردی که باید در هنگام خرید مادربرد به آن توجه داشت، پشتیبانی پردازنده­ از مادربرد است. پردازنده­ ها معمولا یکی از قطعات اصلی هستند که به صورت دائم به مادربرد متصل می‌شوند. بنابراین ویژگی­ های اصلی آنها باید توسط کاربر و پیش از خرید بررسی شوند.

در جدول‌های زیر لیستی از پردازنده ­های مختلف و ویژگی­ های اصلی آنها تهیه شده است. شما می­ توانید با مقایسه هر یک از آنها به نتیجه­ موردنظر خود دست پیدا کنید.

در انتها، باید نکته ه­ایی را یادآوی کنیم:

اگر یک پردازنده از یک قابلیت پشتیبانی می ­کند، دلیل بر این نیست که سازنده­ مادربرد برای استفاده از آن ویژگی باید یک برد جداگانه را اختصاص دهد. به عنوان مثال پلتفرم Z370 برند اینتل در مجموع می ­تواند از 14 پورت USB 3.0 پشتیبانی کند. این در حالی است که اکثر بردهای موجود ، بین 4 الی 8 پورت USB را در اختیار دارند. از طرفی پلتفرم جدید H370 از 4 پورت نسل دوم USB 3.1 پشتیبانی می‌کند. در حالی که مادربرد H370N WiFi برند گیگابایت فاقد نسل دوم پورت مورد اشاره است.

در این بین هنگام خرید مادربرد ، به این نکته توجه داشته باشید که یک مادربرد نمی ­تواند از تمامی ویژگی ­های یک پردازنده پشتیبانی کند.