انواع اسلات های مادربرد را بشناسید! (اسلات PCI، رم و …)

اگر CPU مغز یک کامپیوتر باشد، مادربرد بدنه آن است زیرا تمام اجزای کامپیوتر را به هم متصل می‌کند.

همه مادربردها دارای کانکتورها یا اسلات‌هایی برای صدا، تصویر، شبکه و غیره هستند. اسلات های مادربرد یا برای یک جزء خاص مانند حافظه یا درایو ذخیره‌سازی طراحی شده‌اند یا مختص افزودن کارت‌های توسعه هستند. اسلات‌های توسعه از استاندارد اتصال اجزای جانبی یا PCI Express استفاده می‌کنند.

اما انواع اسلات های مادربرد کدام‌اند و هر یک چه کاربردی دارند؟ آیا می‌توان از یک اسلات برای اتصال چندین قطعه جانبی استفاده کرد؟ برای پاسخ به این سؤالات قصد داریم در این مقاله به بررسی انواع اسلات در motherboard پرداخته و کاربردهای اختصاصی هر یک را بیان کنیم.

اگر شما هم قصد خرید مادربرد جدیدی برای کامپیوتر خود دارید و می‌خواهید سخت‌افزارهای کامپیوتر خود را ارتقاء دهید، می‌بایست ابتدا با اسلات های مادربرد آشنا شده و از پشتیبانی مادربرد خود از اتصال انواع قطعات اطمینان حاصل نمایید، پس توصیه می‌کنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

اسلات مادربرد چیست؟

اسلات های مادربرد نوعی پورت برای اتصال انواع سخت‌افزارها اصلی و جانبی هستند. انواع رم کامپیوتر، انواع درایوهای هارد از نوع HDD و SSD، انواع کارت‌های توسعه مانند کارت گرافیک، کارت صدا و غیره توسط یک یا چند اسلات به مادربرد متصل می‌شوند.

انواع اسلات از نظر ساختار ظاهری، ضخامت، عرض و طول و محل قرارگیری روی مادربرد با هم متفاوت‌اند. تفاوت این اسلات‌ها تعیین‌کننده نوع کاربرد آن‌ها هستند.
در مادربردهای مدرن، تعداد اسلات‌ها بیشتر شده است و علت آن توسعه سخت‌افزارهای سازگار با این مادربردها است.

برای آشنایی بیشتر با انواع اسلات های مادربرد، در ادامه به بررسی انواع آن‌ها و کاربردهایشان خواهیم پرداخت:

انواع اسلات های مادربرد

به طور کلی اسلات های مادربرد به چهار دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند:

• اسلات‌های حافظه رم
• اسلات‌های توسعه
• اسلات‌های PCI
• اسلات‌های درایو ذخیره‌سازی

در ادامه هر یک از این اسلات های مادربرد را بررسی خواهیم کرد:

1. اسلات‌های حافظه

اکثر مادربردها دارای یک یا چند اسلات برای نصب حافظه با دسترسی تصادفی یا همان RAM هستند. حافظه‌ای که نصب می‌کنید باید از نظر نوع و سرعت با مشخصات مادربرد سازگاری داشته باشد.

بیشتر بخوانید : انواع رم کامپیوتر را بشناسید [ راهنمای جامع ]

در مادربردهای دارای چهار یا بیشتر اسلات حافظه معمولاً می‌بایست ماژول‌های حافظه را به صورت جفت نصب کنید و هر جفت اسلات دارای کد رنگی متفاوتی است. برای نصب حافظه، بریدگی‌های پایین حافظه رم را با شیارهای روی اسلات حافظه تراز کنید و محکم فشار دهید تا در اسلات مورد نظر جا بیفتد.

اگرچه اسلات‌های رم آخرین چیزی است که هنگام خرید کامپیوتر به ذهن می‌رسد، اما از اهمیت بالایی برخوردار است و یک فاکتور مهم هنگام خرید مادربرد به شمار می‌رود.

گاهی اوقات یک مادربرد ممکن است قدیمی‌تر باشد، به این معنی که نمی‌توانید آخرین ماژول‌های رم را برای ارتقاء روی آن نصب نمایید.

2. اسلات‌های توسعه

به طور کلی اسلات‌های توسعه یا PCI Express که به صورت مخفف PCIe نیز نامیده می‌شوند، برای اتصال کارت‌های توسعه روی مادربرد استفاده می‌شوند. انواع کارت‌های توسعه از جمله کارت گرافیک، کارت تلویزیون و غیره همگی برای اتصال از اسلات‌های توسعه استفاده می‌کنند.

انواع مادربرد ممکن است دارای چندین اسلات PCI Express با اندازه‌های مختلف باشند مثلاً x16 ،x8 ،x4 و x1. عدد مورد نظر در نام‌گذاری اسلات‌های توسعه، نشان‌دهنده تعداد خطوطی است که این اسلات ارائه می‌کند. هر چه تعداد این خطوط بیشتر باشد، پهنای باند بیشتر می‌شود.

در حالی که می‌توان هر کارت PCI Express را در اسلات‌های مختلف PCI Express نصب نمود، اما بهتر است نوع کارت را با نوع اسلات مطابقت دهید.

برای مثال، کارت PCI Express x8 را در اسلات PCI Express x8 نصب نمایید. در مثال دیگر، کارت PCI Express x16 در یک اسلات x8 قابل‌نصب است، اما معمولاً کندتر از اسلات x16 عمل می‌شود.

بیشتر بخوانید : هر آنچه که باید در مورد PCIe 4.0 بدانید

3. اسلات‌های PCI

این اسلات‌ها، نسل قبلی اسلات‌های PCIe هستند اما با یکدیگر فرق دارند. اگر کارت PCI دارید، باید آن را در یک اسلات PCI نصب کنید.

اسلات‌های PCI بسیار شبیه به اسلات‌های PCIe هستند، اما شکاف PCI دارای یک بریدگی در حدود سه چهارم طول است که از لبه بیرونی مادربرد اندازه‌گیری می‌شود، در حالی که یک اسلات PCIe دارای بریدگی در حدود یک چهارم طول است.

مادربردهای قدیمی‌تر و مادربردهایی که قابلیت سازگاری با کارت‌های توسعه قدیمی‌تر را فراهم می‌کنند معمولاً دارای اسلات PCI هستند.

4. اسلات‌های درایو هارد

برای اتصال هارد دیسک‌ها به کامپیوتر، یک سری اسلات‌های مستطیلی کوچک روی مادربرد وجود دارند که اسلات‌های اتصال فناوری پیشرفته سریال یا SATA نامیده می‌شوند.

برخی از اسلات‌های SATA ممکن است سرعت بیشتری داشته باشند و معمولاً رنگ‌های متفاوتی دارند.

درایوهای حالت جامد یا SSD معمولاً به اسلات‌های پرسرعت SATA و درایوهای دیسک مکانیکی یا HHD به اسلات‌های سرعت پایین‌تر وصل می‌شوند. مادربردهای قدیمی ممکن است دارای اسلات‌های پیوست فناوری پیشرفته موازی یا PATA هم باشند.

اسلات‌های PATA بیشتر شبیه اسلات‌های PCI و PCIe هستند و شباهت زیادی به اسلات‌های SATA ندارند. اسلات‌های PATA با استفاده از کابل نواری به درایوهای هارد و همچنین ضبط کننده‌ها و پخش‌کننده‌های CD و DVD متصل می‌شوند.

بیشتر بخوانید : مقایسه انواع فناوری‌های SSD (از SATA گرفته تا PCIe)

سایر اسلات های مادربرد

علاوه بر دسته‌بندی کلی فوق، اسلات‌های جانبی دیگری نیز ممکن است روی مادربردها وجود داشته باشد. برخی از این اسلات‌ها را در این بخش بررسی خواهیم کرد:

5. اسلات‌های PCI-X

اسلات PCI-X روی مادربرد نوعی اسلات توسعه خاص است که از طریق یک لینک مستقیم 16x یا 32x به CPU متصل می‌شود تا پهنای باند بالا و تأخیر کم را ارائه دهد.

برخی از کارت‌های جانبی که توسط این اسلات به مادربرد متصل می‌شوند عبارت‌اند از: کارت PCMCIA، کارت شبکه بی‌سیم و کارت بلوتوث.

همچنین، این نوع اسلات به طور گسترده در طیف مادربردهای دسکتاپ استفاده نمی‌شود و بیشتر در محیط‌های سرور یا مادربردهای گیمینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا پهنای باند بالاتری را نسبت به PCI معمولی ارائه می‌دهند.

6. اسلات‌های AGP

عبارت AGP مخفف Advanced/Accelerated Graphics Port است و عمدتاً برای پشتیبانی از کارت‌های گرافیک با پهنای باند بالا طراحی شده‌اند. مزیت اصلی این نوع اسلات‌ها این است که از یک اتصال مستقیم ساده بین CPU و مادربرد بدون نیاز به اتصال یا کابل اضافی، پشتیبانی می‌کنند.

اسلات‌های AGP مختص مادربرد هستند که برای کامپیوترهای شخصی مورد استفاده قرار می‌گرفتند و در اوایل دهه 2000 رایج بودند.

در ابتدا، اسلات‌های AGP به عنوان اسلات‌های اصلی توسعه کامپیوترها مورد استفاده قرار می‌گرفتند اما امروزه جای خود را به اسلات‌های PCI Express داده‌اند. اما همچنان ممکن است در برخی از مادربردهای قدیمی‌تر بتوان اسلات‌های AGP را یافت.

7. اسلات‌های ISA

اسلات‌های توسعه ISA قدیمی‌ترین انواع اسلات روی مادربرد هستند. ISA مخفف Industry Standard Architecture است زیرا هیچ اسلات دیگری در زمان استفاده از این نوع اسلات‌ها، اختراع نشده بود!

قطعات طراحی شده برای نصب در اسلات ISA از نظر اندازه بزرگ و جزو اولین اسلات‌هایی بودند که در کامپیوترهای شخصی مورد استفاده قرار گرفتند. کارت‌های شبکه، کارت‌های ویدئویی و سایر سخت‌افزارهای توسعه یافته با کمک اسلات‌های ISA نصب می‌شدند.

امروزه مادربردهای مدرن، دیگر اسلات ISA ندارند. این اسلات‌ها تا اولین مدل‌های ریزپردازنده Pentium III نیز استفاده می‌شدند، اما در نهایت در سال 2000 با اسلات PCI جایگزین شدند.

8. اسلات‌های EISA

اسلات‌های Extended Industry Standard Architecture یا به شکل مخفف EISA، برای رقابت با معماری Micro Chanel توسط IBM معرفی شدند.

امروزه بیشتر مادربردها دارای پنج یا چند اسلات ESIA داخلی هستند. نکته اصلی که باید در مورد تنظیمات اسلات ESIA به خاطر بسپارید این است که آن‌ها از 1x تا 16x متغیر هستند (عدد جلوی x نشان‌دهنده تعداد کارت‌های پشتیبانی شده در یک اسلات است).

9. اسلات‌های VESA

VESA مخفف Video-Electronics Standards Association است و منظور از آن، برخی از مدل‌های مانیتور و کارت گرافیک است که از استانداردهای گذرگاه ویدئو و نمایشگر پشتیبانی می‌کنند. هدف از اسلات‌های VESA بهینه‌سازی عملیات ویدیویی است.

اگرچه، اسلات‌های VESA فقط برای مدت کمی در کامپیوترهای شخصی استفاده می‌شدند اما در همان زمان بسیار کاربردی بودند و اغلب کارت‌های گرافیک از این استاندارد برای اتصال به مادربرد استفاده می‌کردند. شرکت VESA این اسلات‌ها را معرفی کرد اما پس از مدتی ISA Bus جایگزین VESA شد.

10. اسلات‌های AMR

اسلات‌های Audio/Modem Rise یا به صورت اختصار AMR معمولاً در کامپیوترهای Pentium 3 و Pentium 4 و در برخی از مادربردها یافت می‌شوند.

اینتل این اسلات‌های توسعه را برای برقراری ارتباط با مادربرد با ارائه قابلیت آنالوگ طراحی کرده است. از این اسلات‌ها برای نصب مودم و کارت صدا استفاده می‌شود.

ادغام مودم‌ها و کارت‌های صدا و استفاده بیشتر افراد از پهنای باند و فناوری‌های بهتری مانند PCI Express باعث شد که AMR هرگز به تولید انبوه نرسد. امروزه AMR دیگر در بیشتر مادربردها وجود ندارد.

11. اسلات‌های CNR

اسلات ارتباطات و شبکه یا اسلات CNR فقط توسط سیستم‌های سفارشی برای شبکه استفاده می‌شود. این نوع اسلات‌ها، از رابط‌های صوتی، مودم، USB و LAN در چیپست‌های core logic پشتیبانی می‌کنند. امروزه این اسلات دیگر روی مادربردها یافت نمی‌شود و PCI و PCIe جایگزین آن شده‌اند.

12. اسلات CPU

اسلات CPU یا سوکت پردازنده، نوعی اسلات مادربرد است که ممکن است با اسامی مختلفی نام‌گذاری شود. اسلات CPU روی مادربرد تنها در یک نوع تولید می‌شود و ممکن است از استانداردهای مختلفی نظیر pga 370 / pga 470 یا اسلات پردازنده جدید با فناوری جدید Lga 775 پشتیبانی کند.

بیشتر بخوانید : آشنایی با انواع سوکت‌های مادربرد + ویژگی‌های هر کدام

جمع‌بندی

اسلات های مادربرد در انواع مختلف برای کاربردهای گوناگون در نظر گرفته شده‌اند. خوشبختانه تفاوت ظاهری این اسلات‌ها کاربران را در استفاده درست از آن‌ها یاری می‌کند اما به دلیل تنوع بالای انواع اسلات های مادربرد، بهتر است پیش از خرید مادربرد و یا کارت‌های توسعه برای کامپیوتر خود، با این اسلات‌ها و کاربردهای هر یک آشنا شوید.

به طور کلی انواع اسلات در motherboard به چهار دسته اسلات حافظه، توسعه، PCI و اسلات درایو هارد تقسیم‌بندی می‌شوند. اما علاوه بر این، سایر اسلات‌های جانبی که کاربردهای خاصی دارند و یا از خط تولید خارج شده‌اند، ممکن است در برخی از مدل‌های قدیمی مادربرد یافت شوند.

اغلب اسلات‌های قدیمی‌تر امروزه با اسلات‌های PCI و PCIe جایگزین شده‌اند بنابراین اگر یک مادربرد جدید خریداری کرده‌اید، نگران نباشید زیرا اغلب کارت‌های توسعه و سخت‌افزارهای جانبی را می‌توانید از طریق اسلات‌های توسعه به آن متصل کنید.