همان‌طور که در مقاله قبل گفته شد، DRAM‌ها ازجمله اجزای مهم در کامپیوترهای شخصی هستند. بااین‌حال اطلاعات کمی در خصوص آن‌ها و به‌ویژه حافظه‌های نوع DDRAM در دسترس است که بالطبع سؤالات متداولی در این زمینه هنگام نصب قطعه و هزینه‌کرد برای خرید آن‌ها پیش می‌آید. در این مقاله سعی می‌شود تا حد امکان این سؤالات پاسخ داده شوند. آنچه در پیش رو می‌خوانید مجموعه‌ای از تجربه‌های مختلف کاربران، تولیدکنندگان، متخصصان IT و مقالات موجود در حوزه DDRAMهاست. چنانچه شما خوانندگان گرامی موضوعی مدنظرتان است که احتمالاً در این مقاله به آن پرداخته نشده است و یا نقطه‌نظری دارید، نکات ارزشمند خود را حتماً با ما در میان بگذارید.

در ادامه مقاله قبلی به پاسخ سوالات در زمینه با DDRAM می پردازیم.

۸- آیا DRAM چهار کاناله در مادربرد دو کاناله عمل می‌کند؟

وقتی به مواردی بر می خورید که یک ست چهارتایی DIMM را به‌عنوان Quad channel معرفی می‌کنند، شک نکنید که این صرفاً یک تبلیغ است. شما به‌آسانی می‌توانید یک DIMM را در حالت تک کاناله، دو DIMM را در حالت دو کاناله، سه DIMM را در حالت سه کاناله و یا چهار DIMM را در حالت چهار کاناله به کار یبرید. هر DRAM یک دیوایس 64bit مجزاست به‌عنوان مثال بر روی یک مادربرد دو کاناله با دو یا چهار ماژول در اسلات‌های مناسب،MC (کنترلر حافظه) کل DRAM را به‌عنوان یک دیوایس 128bit می‌شناسد. اگر سه عدد از آن بر روی یک مادربرد LGA1366 کانفیگ شود و یا به‌صورت یک دیوایس سه کاناله در مادربرد LGA 2011 به کار رود، در این حالت MC، مجموع DRAM را به شکل یک دیوایس 192bit می‌شناسد. به منظور ست‌آپ کردن چهار DIMM در اسلات مادربرد LGA 2011 در حالت چهار کاناله، نوع قرارگیری در یک دیوایس 256bit به چهار دیوایس 64bit ارجح است.
برخی افراد یک ست چهار ماژوله را با هدف استفاده دو ماژول در دو مادربرد جداگانه خریداری می‌کنند. البته قیمت ست‌های چهار ماژوله اندکی بیشتر از حالتی است که شما دو ست ماژول دوتایی یکسان خریداری کنید. این موضوع به این دلیل است که برای تولیدکننده تطابق ماژول‌ها در یک ست چهار ماژوله نیازمند صرف وقت بیشتر است.

۹- چرا CPU-Z نشانگر عملکرد در X Speed است؟

پاسخ به این سؤال بستگی به این موضوع دارد که شما تا چه اندازه با نرم افزار  CPU-Z آشنایی دارید. در برنامه‌های وابسته به DRAM دو تب به نام‌های تب SPD و تب حافظه وجود دارد. در بخش‌های بعد به تب SPD می‌پردازیم اما به‌طور معمول پاسخ این سؤال مربوط به تب حافظه است.
CPU-Z نشان‌دهنده نرخ ساعت و تایمینگ CPU در تب حافظه است. نرخ انتقال داده DRAM اغلب به‌عنوان سرعت شناخته می‌شود. از طرفی در DDR DRAM زمان فرکانس دو برابر نرخ انتقال داده است. به‌عنوان مثال چنانچه DRAM شما 1866 و یا بالاتر است و شما عدد (1333=)667 و یا (1600=) 800 و یا هر مقدار کمتر از آنچه مطابق با مشخصات DRAM شماست را مشاهده می‌کنید؛ (نوع 1866 باید تقریباً عدد 993 را نشان دهد)؛ در این صورت یکی از حالات زیر اتفاق افتاده است:
DRAM شما به‌درستی ست‌آپ نشده ، مادربرد و CPU از نرخ انتقال داده DRAM پشتیبانی نمی‌کند یا اینکه مشکل دیگری وجود دارد.

در شکل زیر این مثال به‌صورت تصویری نشان داده شده است:

شکل 2A

شکل 2B

تصاویر فوق DRAM پس از نصب را نشان می‌دهند. ملاحظه می‌کنید که تصویر تب حافظه، فرکانس واقعی 668.9 را نمایش می‌دهد. با توجه به فرمول:

فرکانس ×2 = نرخ مؤثر انتقال داده

خواهیم داشت:

668.9 *2=1337.8

و یا تقریباً مقدار 1333 که معادل پیش‌فرض کارخانه‌ای مادربرد است.

در تصویر مربوط به SPD، پروفایل XMP برای DRAM با نرخ انتقال داده 2400MT/s مشخص است. ASUS از DOCP در دیوایس AMD استفاده می‌کند.

معمولاً سیستم‌عامل‌های با قابلیت DOCP میزان تایمینگ دقیقی را برای XMP گزارش نمی‌دهند. در این مثال DDR3-2400 با تایمینگ 32-13-13-10 را ملاحظه می‌کنید؛ درحالی‌که مقادیر اصلی پیش‌فرض XMP، 10-12-12-31 است. زمانی‌که DOCP فعال می‌شود، تایمینگ DRAM 2400 را بر روی 35-13-13-11 تنظیم می‌کند. پس از اصلاح دستی تایمینگ، نرخ صحیح انتقال داده معادل 2400MT/s قابل مشاهده است.

۱۰- چرا CPU-Z ماکزیمم پهنای باند DRAM را صرفاً مقدار X نشان می‌دهد؟

حداکثر پهنای باند، تنظیماتی در تب SPD برنامه است که اغلب کاربران درک درستی از آن ندارند. SPD بر روی ماژول DRAM شما ذخیره می‌شود و شامل اطلاعاتی نظیر ابعاد ماژول، سرعت، ولتاژ، شماره مدل، تولیدکننده، اطلاعات XMP و… است. آنچه در میزان حداکثر پهنای باند CPU-Z مشاهده می‌شود، در حقیقت سرعت بوت پیش‌فرض DRAM است. به همین دلیل است که DRAM بدون فعال‌سازی XMP، AMP، DOCP یا EOCP بوت می‌شود.
در شکل 2A می‌توانید مقدار ماکزیمم پهنای باند PC3-10700 667 (یا نرخ انتقال داده 1333، پیش‌فرض مادربرد) را مشاهده کنید. این موارد مرتبط با 2400 DIMM هستند که از فرکانس 2400 پشتیبانی می‌کنند (شکل 2B)

۱۱- چرا CPU-Z حالت تک کاناله را با دو DIMM نشان می‌دهد؟

درصورتی‌که DRAM شما در تب حافظه CPU-Z حالت تک کاناله را نشان می‌دهد، درحالی‌که شما از دو یا چند ماژول حافظه بر روی یک مادربرد دو کاناله استفاده می‌کنید، به دلیل وجود پاره‌ای مشکلات است که باید بدان توجه کنید:

درصورتی‌که DRAM شما در تب حافظه CPU-Z حالت تک کاناله را نشان می‌دهد، درحالی‌که شما از دو یا چند ماژول حافظه بر روی یک مادربرد دو کاناله استفاده می‌کنید، به دلیل وجود پاره‌ای مشکلات است که باید بدان توجه کنید:

1-ممکن است ماژول‌های حافظه در اسلات مناسب قرار نداشته باشند

دستورالعمل قطعه شما باید نحوه قرارگیری DRAM بر روی اسلات‌های صحیح را نشان دهد. به‌طور معمول یک مادربرد چهار اسلاته باید از اسلات یک یا سه یا اسلات دو و چهار در ست‌آپ با دو DIMM استفاده کند. یا در حالتی دیگر اسلات یک و چهار را برای ست‌آپ چهار DIMM بکار برد. اکثر مادربردهای دو کاناله اسلات‌ها، کدبندی رنگی دارند. اگر ماژول حافظه شما به تعداد فرد است می‌توانید از حالت flex استفاده کنید. این روش اجازه کارکرد چندین سایز DIMM را به شما می‌دهد.

2-اگر مادربرد شما AMD است، تنظیمات BIOS برای برنامه‌ریزی گروهی یا غیر گروهی را انجام دهید.

شما می‌توانید بدون توجه به اینکه ماژول‌ها در کدام اسلات هستند، به‌صورت دستی DRAM را در حالت برنامه‌ریزی غیر گروهی (حالت تک کاناله پایه) و یا حالت برنامه‌ریزی گروهی (حالت دو کاناله) تنظیم کنید

3-ممکن است DARM شما برای سیستم مناسب نباشد:

در ابتدا مطمئن شوید که میزان DRAM مناسبی بر سیستم نصب شده است. به‌عنوان مثال سیستم ممکن است حتی در زمان نصب دو DIMM، تنها یک DIMM را نشان دهد و یا در صورت نشان دادن دو DIMM نیز تنها نیمی از DRAM فعال باشد. این حالت به چند دلیل رخ می‌دهد:

• شما یک DIMM نامناسب دارید: 

در این حالت اتصالات طلایی موجود بر روی DIMM را با یک فوم نرم آغشته به ایزوپروپیل الکل پاک کنید. فوم‌های نخی ممکن است بر روی اتصالات پرزهایی را باقی بگذارند. پس از تمیز کردن، هر DIMM را به‌صورت مجزا از نقطه‌نظر اینکه هر یک به تنهایی قادر به بوت کردن سیستم است تست کنید. اگر دستگاه با هر دو DIMM بوت شد، به دنبال علت دیگری باشید و یا از یک ست دیگر DRAM استفاده نمایید.

• ممکن است یک تک اسلات نامناسب در سیستم داشته باشید:

ماژول‌ها را بیرون آورده و اسلات‌ها را با دمیدن هوای فشرده تمیز کنید. اگر آن‌ها در اسلات یک/سه هستند، حالت دو/چهار را امتحان کنید. برخی مادربردها اولویت نصب برای یک ست اسلات را نشان می‌دهند. اگر شما به این موضوع پی بردید که یک اسلات نامناسب است، زمان آن فرا رسیده که مادربرد خود را RMA کنید.

• ممکن است یک کانال نامناسب بر روی مادربرد یا کنترلر حافظه (MC) واقع در CPU وجود داشته باشد:

  اگر ماژول‌های حافظه در اسلات یک/سه هستند، آن‌ها را در اسلات یک/دو و سپس در اسلات سه/چهار امتحان کنید. چنانچه DRAM در هر یک از ترکیبات فوق عملکرد کامل داشت، ترکیبی که برایتان نامطلوب است را کنار بگذارید. حتی ممکن است در این حالت MC شما آسیب دیده باشد. در صورت آسیب MC ابتدا خنک‌کننده CPU را بیرون آورده سپس آن‌ها مجدداً به‌صورت رها و به‌آرامی جا بزنید.

• ممکن است خنک‌کننده CPU به‌درستی نصب نشده باشد :

  در بیشتر اوقات خنک‌کننده CPU بیش از اندازه به یک گوشه می‌چسبد. این حالت می‌تواند CPU را از کار انداخته، اتصال کامل پین‌ها را قطع کرده و در نهایت ایجاد خطا کند.

• ممکن است پین‌ها خمیده شده و یا شکسته باشند:

  کثیف شدن و یا صدمه حرارتی سوکت‌ها و انتهای CPU نیز می‌تواند دلیل بروز خطا باشد. در این حالت CPU را بیرون آورده و از هر نظر بررسی کنید. اگر تغییری مشاهده نکردید، باید آن‌را نزد یک تعمیرکار ببرید و یا CPU خود را RMA کنید.

• در بخش MSCONFIG محدود شدن DRAM توسط ویندوز را بررسی کنید:

  به منوی START رفته و عبارت MSCONFIG را جستجو کنید. سپس به ترتیب این مراحل را انجام دهید: ENTER > BOOT > ADVANCED . علاوه بر این از عدم تیک خوردن باکس حداکثر حافظه مطمئن شوید.

ادامه پاسخ به سوالات در قسمت سوم .