آیا استفاده از وی پی ان در ایران قانونی است؟
امروزه استفاده از وی پی ان به دلیل محدودیت دسترسی به برخی سایت‌ها و پیام رسان‌ها مورد توجه کاربران قرار گرفته است. اما با وجود فیلترینگ گسترده بعضی از شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های خارجی هنوز هم کاربران با کمک وی پی ان به این رسانه‌ها دسترسی دارند.
با این حال این سوال مطرح می‌شود که آیا استفاده از وی پی ان در ایران پیگرد قانونی دارد؟ اگر پاسخ این سوال مثبت باشد با نگاهی دقیق‌تر به موضوع و با وجود فیلترینگ گسترده بیشتر پلتفرم‌ها همچون تلگرام، توئیتر، واتس آپ، فیسبوک و یوتیوب، احتمالا بسیاری از افراد مجرم شناخته می‌شوند.
پس در نگاه اول اگر استفاده از فیلترشکن جرم باشد باید همه کاربران اینترنت در هر سن و شغلی محاکمه شوند. در این میان وزیر اسبق ارتباطات آقای جهرمی اعلام کرده بودند افرادی که وی پی ان می‌فروشند مجرم شناخته نمی‌شوند. طبق گفته ایشان فروش وی پی ان از نظر قانونی جرم نیست.
با این حال وزیر ارتباطات کنونی، جناب آقای زارع پور معتقد است که فروش فیلترشکن غیرمجاز است اما هنوز جرم انگاری نشده و در حال طی شدن مراحل حقوقی است.
نظر قانون درباره استفاده از وی پی ان
بعضی از مسئولین کشوری بر این نظرند که استفاده از وی پی ان حکم قضائی دارد و جرم شناخته می‌شود. اما در مقابل برخی افراد حقوقدادن بر این عقیده‌اند که ورود به سایت‌ها و پلتفرم‌های فیلتر شده از طریق وی پی ان مجازاتی ندارد و غیر قانونی نیست.
بنابراین از نظر برخی مسئولان کشور ورود به سایت‌هایی همچون توییتر و یوتیوب جرم شناخته نمی‌شود. این در حالی است که با وجود فیلترینگ چندین پیام رسان و رسانه خارجی شاهد حضور بعضی از مسئولان در همین شبکه‌های فیلتر شده هستیم.
به گفته آذری جهرمی وزیر سابق ارتباطات، فعالیت در توییتر ممنوع است چون از نظر قانونی می‌توان فعالیت شرکت خارجی مانند توییتر را در ایران غیر مجاز دانست. با این وجود تاکنون هیچ قانون و دستگاه قضایی فعالیت ایرانی‌ها در توییتر را غیر قانونی اعلام نکرده است.
از این گذشته تا کنون در هیچ یک از مفاد قانون مربوط به جرائم رایانه‌ای به صراحت بیان نشده که استفاده از وی پی ان ممنوع است.
مفاد قانون جرایم رایانه‌ای درباره فیلترینگ
با بررسی ماده 1 قانون جرایم رایانه‌ای مشخص می‌شود که اگر فردی به صورت غیر مجاز به اطلاعات و داده‌های سیستم‌های مخابراتی و کامپیوتری تحت حفاظت دسترسی پیدا کند مجرم شناخته خواهد شد.
بر همین اساس مجازاتی برای فرد در نظر گرفته شده که از حبس 91 روز تا یک سال می‌باشد. همچنین جریمه نقدی 5 تا 20 میلیون ریال نیز در نظر گرفته شده است. اما برخی کارشناسان بر این نظرند که هدف از این قانون، حفاظت از داده‌های کامپیوتری و مخابراتی در برابر هکرهاست.
در جایی دیگر بر اساس ماده 21 قانون جرایم رایانه‌ای ارائه دهندگان خدمات دسترسی وظیفه دارند محتوای مجرمانه را پالایش کنند. مجرمانه بودن محتوا بر اساس ضوابط تعیین شده از سوی کمیته تعیین مصادیق جرایم یارانه‌ای مشخص می‌شود.
بنابراین با رجوع به ماده 21 قانون جرایم رایانه‌ای، اگر ارائه دهنده خدمات دسترسی از روی عمد و آگاهانه محتوایی با هدف ارتکاب جرم رایانه‌ای را پالایش نکند مجرم شناخته می‌شود. در این مورد فرد یا افراد مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند اما به استفاده از فیلترشکن اشاره‌ای نشده است.
آیا استفاده از توییتر و یوتیوب در ایران جرم است؟
توییتر و یوتیوب از جمله پلتفرم هایی هستند که چندین سال از فیلترینگ آن‌ها می‌گذرد. اما ایرانی‌ها می‌توانند با استفاده از فیلترشکن به هر دوی این‌ها دسترسی داشته باشند. تا جایی که حتی شاهد حضور فعال روسای سه قوه و برخی افراد دولتی در این دو پلتفرم بوده‌ایم.
در این میان تاکنون قانونی مبنی بر جرم بودن دسترسی به یوتیوب و توییتر منتشر نشده است. همانطور که جرم فروش فیلتر شکن هم تا به امروز به درستی اعلام نشده است.
جمع بندی
با وجود فیلترینگ شدید رسانه‌های اجتماعی همچون تلگرام و اینستاگرام و محدودیت عضویت افراد در سایت‌هایی همچون یوتیوب و توییتر هنوز تصمیم قطعی و یکپارچه‌ای درباره فروش و استفاده از فیلترشکن در ایران مطرح نشده است.
همچنین به صراحت گفته نشده که نادیده گرفتن فیلترینگ توسط اشخاص جامعه جرم محسوب می‌شود یا خیر. به گفته کارشناسان ذیربط، این که مسئولیت وضع قانون را به عهده کارگروه خاصی بگذاریم جای بسی تامل دارد. چون در نهایت با موجی از قوانین کیفری مختلف روبرو خواهیم شد.
ثبت ديدگاه