کانکتورهای مختلف برق PCIe در کارت های گرافیک

یکی از فاکتور های مهم که اتفاقا توجه زیادی هم به آن نمی‌شود، مصرف برق سیستم است. کارت گرافیک‌های سطح بالا می‌توانند فشاری بیش از توان پاورهای معمولی وارد کنند که قطعا این شرایط، خوشایند گیمرها نیست. برای درک بهتر کانکتورهای برق PCIe با ما همراه شوید.

بیشتر بخوانید : به زبان ساده: PCIe یا PCI اکسپرس چیست؟
کارت گرافیک‌های رده پایین و متوسطی که مصرف انرژی آنها از 75 وات تجاوز نمی‌کند، می‌توانند از طریق اسلات PCIe توان مورد نیاز خود را تامین کنند، اما کارت گرافیک‌های قوی‌تر برای تامین کامل انرژی خود به کانکتورهای 6 پین و 8 پین PCIe نیز احتیاج دارند.

این مسأله در سیستم‌هایی که از چند کارت گرافیک استفاده می‌کنند پیچیده‌تر هم می‌شود، مثلا با SLI باید مصرف انرژی تمام کارت گرافیک‌ها با هم محاسبه شوند.

اسلات PCI Express x16مادربرد MAG B560M MORTAR WIFI

مادربردهای دارای این اسلات می‌توانند تا 75 وات انرژی را برای کارت گرافیک تامین کنند. اما با نصب بیش از یک کارت گرافیک در مادربردهای دارای چندین اسلات PCI Express x16 باید قطعا به فکر تامین مناسب انرژی برای کارت گرافیک‌های نصب شده باشید.

تعدادی از کارت گرافیک‌هایی که به کانکتور برق اضافی احتیاجی ندارند:

  • GT 1030
  • GTX 1050 2GB
  • RX 550
  • RX 460 و سایر مدل‌ها

تمام این مدل‌ها انرژی خود را صرفا از طریق اسلات PCI Express x16 روی مادربرد تامین می‌کنند.

کانکتور 6 پین

این کانکتور می‌تواند 75 وات انرژی بیشتر را برای کارت گرافیک تامین کند. در این حالت کارت گرافیک هم از انرژی ‍PCI Express x16 استفاده می‌کند و هم از طریق این کانکتور مستقیما از پاور سیستم تامین می‌شود.

با اینکه 150 وات برای بیشتر کارت گرافیک‌های معمولی و میان رده کافی است، اما کارت گرافیک‌های سطح بالایی مانند RTX 3080 به خودی خود می‌تواند 320 وات انرژی مصرف کند و حداقل پاور توصیه شده برای این کارت گرافیک باید 750 وات باشد.

اصطلاحات کابل PCIe یا کابل PEG نیز معمولا به همین کابل 6 پین اشاره دارند.

کانکتور 8 پین

شاید دارا بودن 2 پین بیشتر چندان تاثیرگذار به نظر نیاید اما این کانکتور به تنهایی می‌تواند تا 150 وات انرژی به کارت گرافیک منتقل کند. اگر کارت گرافیکی بیش از 150 وات انرژی احتیاج داشته باشد با همین کانکتور 8 پین و یا دو کانکتور 6 پین عرضه می‌شود.

کانکتور 8 پین کارت گرافیک MSI

اما در کارت گرافیک‌ها نیز استثنا وجود دارد. کارت گرافیک‌هایی که مصرف انرژی زیادتری داشته باشند به طور همزمان کانکتور های 8 پین و 6 پین را دارا هستند. برای مثال، GeForce RTX 3060 به هر دوی این کانکتورها احتیاج دارد و مصرف انرژی آن تا 170 وات می‌رسد.

در مواردی حتی کارت گرافیک‌هایی هستند که به دو کانکتور 8 پین نیاز دارند. با جمع انرژی این دو کانکتور(300 وات) و برق خود اسلات PCIe عدد 375 وات به دست می‌آید که عدد بزرگی است. البته همیشه در نظر داشته باشید که انرژی پردازنده و بقیه قطعات سیستم هم باید تامین شود.

در موارد خاص‌تر، کارت گرافیک‌هایی وجود دارند که به سه کانکتور 8 پین احتیاج دارند. این مدل‌ها معمولا در بالاترین سطح محصولات هر تولیدکننده دیده می‌شوند و برای بهترین تجربه اورکلاک و خنک‌سازی تولید شده‌اند.

کارت گرافیک GeForce RTX™ 3090 SUPRIM X 24G نمونه‌ای از این مدل‌هاست.

در اکثر موارد سیستم‌های دسکتاپ با پاورهای 650 واتی می‌توانند به خوبی کار کنند، اما درصورتی که شما  خواهان اسمبل سیستم گیمینگ با استفاده از کارت گرافیک‌های RTX 3080 و یا RTX 3090 باشید باید پاور قدرتمندتری انتخاب کنید.

در مورد انتخاب پاور، به مشخصات کیس نیز توجه کنید، زیرا پاورهای قوی می‌توانند بیش از حد عادی گرم شوند.معمولا قانون کلی برای انتخاب پاور، انتخاب پاوری است که 40 تا 50 درصد بیشتر از مقدار مصرف انرژی سیستم ظرفیت داشته باشد.

کانکتور 12 پین انویدیا

با عرضه کارت گرافیک های سری RTX 3000 شرکت انویدیا، کانکتورهای 12 پین پا به عرصه گذاشتند. این حرکت انویدیا به خاطر نیاز بسیار زیاد کارت گرافیک‌های رده بالای founders edition به انرژی بیشتر بود.

این کانکتور 12 پین تقریبا به اندازه کانکتور 8 پین است، اما می تواند انرژی بسیار بیشتری را تامین کند. البته انویدیا یک تبدیل دو به یک هم همراه کارت گرافیک‌های خود عرضه کرده که 2 کانکتور 8 پینی را به یک کانکتور 12 پینی تبدیل می‌کند.

البته شرکت‌های دیگر سازنده کارت گرافیک در محصولات رده بالای خود از این کانکتور استفاده نکردند و ترجیح دادند تا با افزایش تعداد کانکتورهای 8 پین به سه عدد، نیاز این کارت گرافیک‌های رده بالا را تامین کنند.

کانکتور 16 پین ‍PCIe 5.0

هنوز اطلاعات زیادی از این کانکتور منتشر نشده است. این کانکتور شباهت‌هایی به کانکتور 12 پین انویدیا دارد ولی دارای 4 پین کوچک‌تر برای سیگنا‌ل‌دهی نیز هست. این کانکتور که با نام 12VHPWR شناخته شده است می‌تواند تا 600 وات انرژی را منتقل کند.

آداپتور یا تبدیل های کانکتور

گاهی اوقات برای ارتقای سیستم لازم نیست تا پاور سیستم را عوض کرد. زیرا پاور فعلی هم می‌تواند برق مورد نیاز را تامین کند اما کانکتور کافی برای تامین انرژی کارت گرافیک وجود ندارد. در این شرایط می‌توان با استفاده از این تبدیل‌ها مشکل را حل کرد.

تبدیل مولکس ۴ پین به ‍PCIe شش پین

این تبدیل زمانی کاربرد دارد که پاور شما قدیمی است و کانکتور 6 پین ندارد. هرچند که در این شرایط بهتر است که به فکر تعویض پاور سیستم نیز باشید اما در صورتی که پاور فعلی شما توانایی تامین جریان مورد نیاز را دارد و خواهان تعویض آن نیستید می‌توانید از این تبدیل استفاده کنید.

در اکثر اوقات بهتر است از آداپتوری استفاده کنید که 2 کانکتور مولکس را به یک کانکتور 6 پین PCIe تبدیل می‌کند.

تبدیل مولکس ۴ پین به ‍PCIe هشت پین

این تبدیل 2 کانکتور مولکس 4 پین را به یک کانکتور 8 پین تبدیل می‌کند.

هرچند کاربرد مفید این تبدیل نادر است اما با این تبدیل می‌توان برق کارت گرافیک‌های قوی‌تری را تامین کرد.

تبدیل 6 پین به 8 پین

اگر به تازگی کارت گرافیک جدید و نسبتا سطح بالایی خریداری کرده باشید و پاور فعلی شما فقط دارای کانکتور 6 پین می‌باشد، این تبدیل مشکل شما را برطرف می‌کند.

تبدیل دو کانکتور 8 پین به کانکتور 12 پین PCIe

همچنان که قبل‌تر اشاره شد، این تبدیل برای تامین انرژی کارت گرافیک‌های founders edition سری RTX 3000 کاربرد دارد.

به دلیل اینکه در زمان عرضه این سری از کارت گرافیک‌های انویدیا فقط چند مدل محدود از پاورها دارای کانکتور 12 پین بودند، انویدیا این تبدیل را در بسته‌بندی کارت گرافیک‌های founders edition قرار داد.

تبدیل برق ساتا به ۶پین PCIe

همان طور که از اسم آن پیداست این تبدیل کانکتور برق ساتا را به کانکتور 6 پین PCIe تبدیل می‌کند.

استفاده از این تبدیل تقریبا در اکثر موارد خطرناک و غیر اصولی است. کابل‌های برق ساتا معمولا نازک هستند و همچنین در خود پاورها نیز حداکثر جریان کمی برای شاخه برق ساتا در نظر گرفته شده است.

تبدیل برق ساتا به 8 پین PCIe

این تبدیل دو کانکتور برق ساتا را به یک کانکتور 8 پین PCIe تبدیل می‌کند. استفاده از این تبدیل هم احتمالا خطرناک و غیر اصولی خواهد بود.

جمع‌بندی

در اکثر مواردی که کانکتور کافی برای تامین انرژی کارت گرافیک وجود ندارند، بهترین راه‌‌حل، تعویض پاور سیستم است. زیرا در طراحی پاورهای قدیمی به افزایش مصرف انرژی کارت گرافیک‌های جدیدتر توجه نشده است.

اگر پاور فعلی شما توانایی تامین انرژی کافی برای جریان ۱۲ولت را هم دارا باشد، بهتر است که از تبدیل‌های مولکس استفاده کنید. کابل‌های مولکس قطورتر هستند و توانایی انتقال جریان بیشتری دارند.

کابل‌های برق ساتا و تبدیل‌هایی که از این کانکتور بهره می‌برند شانس بالاتری برای ذوب شدن یا آتش گرفتن دارند،‌ مخصوصا برای کارت گرافیک‌هایی که مصرف انرژی بالاتری دارند یا اورکلاک شده‌اند.