بسیاری از کاربران ویندوز بدون این که اطلاع خاصی راجع به اینکه اصلا حافظه اس اس دی چیست دل خود را به دریا می‌زنند و برای خرید SSD اقدام می‌کنند. ما در این مطلب قصد داریم نگاهی به انواع درایو حالت جامد داشته باشیم و اطلاعات لازم برای خرید آن را در اختیار شما قرار دهیم.

حافظه اس اس دی چیست؟

اگر بخواهیم از پایه شروع کنیم، یک حافظه حالت جامد یا اس اس دی (SSD) یک تخته مدار و تعدادی تراشه حافظه است که روی آن سوار شده‌اند. در کنار آن‌ها، یک رابط In/Out نیز وجود دارد که یا از نوع SATA یا PCLe بوده و با دریافت نیروی لازم، اطلاعات را انتقال می‌دهد.

برخلاف انواع هارد دیسک در اس اس دی خبری از اجزای متحرک مثل بازوی حامل هد خواندن/نوشتن، یا  صفحه مغناطیسی چرخنده نیست و در واقع هیچ قطعه‌ای در آن حرکت نمی‌کند. اکثر انواع SSD به جای این قطعات، از تراشه‌های فلش‌مموری NAND استفاده می‌کنند که از لحاظ فیزیکی ثابت بوده و می‌تواند چندین سال عمر کند.

دلیل استفاده از اس اس دی (SSD) چیست ؟

چندین دلیل برای این کار وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• لپتاپ‌ها در جابجایی و مخصوصا در سفر ممکن است در معرض ضربه قرار بگیرند. داشتن حافظه‌ای که در برابر این ضربات مقاوم باشد، یک امتیاز بزرگ به حساب می‌آید. HDDها به خاطر داشتن قطعات متحرک، در هر یک از این ضربات ممکن است دچار آسیب جدی شوند؛ مخصوصا اگر در لحظه ضربه، در حال کار باشند. اما SSDها به خاطر ثابت بودن قطعات، احتمال آسیب‌دیدگی بسیار کمتری در این موارد دارند.
• قابل حمل بودن بزرگ‌ترین شاخصه لپتاپ‌ها است. SSD نسبت به HDD سبک‌تر و کوچک‌تر است و این امر به کاهش ابعاد و وزن لپتاپ کمک می‌کند تا بقیه قطعات بتوانند راحتت‌تر در بدنه لپتاپ قرار بگیرند. از سوی دیگر، اس اس دی (SSD) انرژی کمتری نسبت به HDD مصرف می‌کند و این امر به افزایش عمر باتری آن هم کمک می‌کند.
• اکثر افرادی که از ویندوز استفاده می‌کنند، می‌دانند بوت شدن دستگاه با HDD می‌تواند چقدر طولانی شود. پس از کوچ از HDD به SSD، سرعت اجرای نرم‌افزارها ممکن است با تغییر محسوسی روبرو نشود. برای مثال، ممکن است 4 ثانیه‌ای که برای بالا آمدن Word منتظر می‌ماندید، حالا به 2 ثانیه کاهش پیدا کرده باشد؛ اما بوت شدن دستگاه بسیار سریع‌تر از آن می‌شود که فرصت کنید به جایی جز مانیتور خیره شوید.
• مهم‌تر از تمام این مزایا، میزان خطای بسیار پایین‌تر اس اس دی (SSD) نسبت به HDD است. اگر قصد دارید از اطلاعات خود نسخه پشتیبان تهیه کنید، استفاده از یک SSD برای این کار به هیچ عنوان ایده بدی نیست.

انتخاب بهترین نوع ذخیره‌ساز

سه نوع مختلف از اس اس دی (SSD) وجود دارد. احتمالا این سوال برای شما پیش می آید که بهترین نوع اس اس دی (SSD) برای شما چیست ؟

سلول تک‌سطحی (SLC): هر یک از این سلول‌ها می‌توانند یک بیت از اطلاعات را در خود جای دهند که یا 0 و یا 1 است. با این حساب، برای هر سلول، تنها دو مقدار ممکن وجود دارد.

به همین دلیل، SLC سریع‌ترین و دقیق‌ترین نوع ذخیره‌ساز در زمینه نوشتن است و در عین حال، کمترین میزان انرژی را مصرف می‌کند و عمر بیشتری نسبت به سایر نمونه‌ها دارد. با وجود بهره‌مندی از این امکانات، باید بدانید که SLC قیمتش از سایر نمونه‌ها بیشتر است. به خاطر این خصوصیات، از SLC معمولا تنها برای موارد صنعتی استفاده می‌شود؛ اما اگر کاربران عادی هم آن را بخواهند، می‌توانند در بازار مورد مناسب خود را پیدا کنند.

سلول چندسطحی (MLC): این سلول‌ها می‌توانند در هر واحد خود دو بیت دیتا را جای بدهند: یک 1 و یک 0. از آن‌جا که هر سلول، توانایی ثبت دو عدد را دارد، 4 احتمال عددی برای هر یک از سلول‌ها وجود دارد: 00، 11، 01 و 10.

در ابعاد فیزیکی مشابه، MLC نسبت به SLC می‌تواند ظرفیت ذخیره‌سازی بیشتری داشته باشد و قیمتشان هم کمتر است. اما از سوی دیگر سرعت و دقت پایین‌تری دارند. مسئله مهم بعدی هم این است هم مصرف انرژی MLC بیشتر است و هم عمر مفید آن تقریبا یک دهم SLC است. وقتی از عمر مفید SSDها حرف می‌زنیم، منظورمان چند ماه و چند سال نیست؛ بلکه می‌توان آن را تا یک دهه یا حتی بیشتر در نظر گرفت. حدس ما این است که SSDها آن‌قدر عمر می‌کنند که نسل بعدی ذخیره‌سازها اختراع شوند. SSDهای مبتنی بر MLC انتخابی به‌جا و شایسته هستند و امروزه در اکثر دیوایس‌های رده‌بالا از آن‌ها استفاده می‌شود.

سلول‌های سه‌سطحی (TLC): هر کدام از سلول‌ها در این فناوری می‌تواند سه بیت دیتا را در خود ذخیره کند و ظرفیت بسیار بالایی را در ابعاد و قیمت مناسب در اختیار شما قرار می‌دهد. در عوض، سرعت و دقت آن‌ها کمی پایین‌تر از دو نمونه دیگر است و به خاطر مصرف نیروی بیشتر، عمر نسبتا کوتاه‌تری هم دارند.

تراشه‌های حافظه NAND در درایو اس اس دی (SSD) چیست ؟

Negative-AND یا به اختصار NAND، نوعی تراشه حافظه است که سلول‌های حافظه SLC، MLC و TLC را در خود جای می‌دهد. وقتی برای اولین بار SSDها روانه بازار شدند، در نمونه‌های معمولی 5 تراشه حافظه NAND مورد استفاده قرار گرفته بود؛ اما در نمونه‌های رده‌بالا، شاهد استفاده از 10 تراشه نیز بودیم.

اما فناوری امروز راه را برای استفاده از تعداد بسیار بیشتری تراشه NAND و تبع آن، ظرفیت بسیار بیشتر، باز کرده است. برای مثال، V-NAND یا NANDهای عمودی یک روش جدید است که در آن، سلول‌ها روی هم قرار می‌گیرند؛ اما عملکرد خود را حفظ می‌کنند، زیرا فضای کافی دارند تا عملکرد همیشگی خود را داشته باشند. با استفاده از این فناوری، شما می‌توانید ظرفیت‌هایی بسیار بیشتر را در همان ابعاد قبلی در اختیار داشته باشید. برای مثال، یک تراشه 48 لایه V-NAND می‌تواند 32 گیگابایت اطلاعات را در خود جای دهد. پس نتیجه می‌گیریم که در یک اس اس دی 4 ترابایتی، 125 تراشه NAND وجود دارد.

انتخاب رابط کاربری مناسب

در زمینه رابط in/out که اس اس دی شما را به مادربرد متصل می‌کند، گزینه‌های محدودی در اختیارتان قرار دارد.

• SATA: فناوری Serial ATA حوالی سال 2009 معرفی شد و هنوز هم در بسیاری از اس اس دی ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرعت خواندن و نوشتن در این نوع اتصال به حدود 600 مگابایت در ثانیه است. این نوع اتصال در ابتدا برای HDDها طراحی شده بود؛ اما جای خود را تا حدی در میان SSDها هم باز کرد.
• PCLe: پس از اتصال SATA، نوبت به PCLe رسید. در این نوع اتصال، درایو مستقیما به مادربورد متصل می‌شود و به همین دلیل سرعت آن بسیار بیشتر است. با این حال، قیمت درایوهایی که از این نوع اتصال استفاده می‌کنند بسیار بیشتر از SATA است. سرعت خواندن و نوشتن در این نوع اتصال به 1 گیگابایت در ثانیه نیز می‌رسد.
• M.2: اس اس دی های مبتنی بر اتصال M.2 بیشتر در لپتاپ‌ها و رایانه‌های All-in-One مورد استفاده قرار می‌گیرند. این SSDها از نظر ابعاد نسبت به سایر نمونه‌های قبلی کوچک‌ترند؛ اما همان ظرفیت را ارائه می‌دهند. این نوع SSD هم می‌تواند دارای اتصال SATA باشد و هم با اتصال PCLe عرضه شده است.
• NVMe: فناوری NVMe یک فناوری جدید است که مخصوصا برای SSDها و برای رفع مشکلاتی که اتصالات SATA داشتند طراحی شده بود. این نوع اتصال درخواست‌های ارسالی به SSD را در بالاترین حد ممکن نگه می‌دارد و در عین حال، می‌تواند در خواست چندین هسته پردازشی را همزمان دریافت کند.

این مسئله به چه معنا است؟ نتیجه واقعی در سطح صنعتی خود را نمایان می‌سازد؛ اما برای شما در این حد است که می‌بینید رایانه شما ناگهان توانایی آن را پیدا کرده است که چندین اپ مختلف و سنگین را به صورت همزمان و بدون هیچ مشکلی اجرا کند. فناوری NVMe هم از PCLe و هم از M.2 پشتیبانی می‌کند و برای استفاده در دسکتاپ و لپتاپ مناسب است.

انتخاب اس اس دی (SSD)

حالا و پس از خواندن این راهنما، شما می‌توانید برای دسکتاپ یا لپتاپ خود یک SSD مناسب انتخاب کنید.

بهترین انتخاب برای بسیاری از افراد یک SSD مبتنی بر فناوری MLC و دارای اتصال SATA III برای دسکتاپ است. برای لپتاپ هم چنین انتخابی بسیار مناسب است؛ با این تفاوت که اتصال آن بهتر است از نوع M.2 باشد.

ممکن است پس از تهیه SSD مناسب، برای جایگزین کردن آن با HDD خود با سردرگمی‌هایی روبرو باشید. خبر خوب این که نیازی نیست همه چیز را از ابتدا آغاز کنید. نرم‌افزارهایی مانند Macrium Reflect یا Action True Image وجود دارند که می‌توانند یک کلون از درایو قبلی شما بر روی درایو جدید ایجاد کنند. پس از استفاده از یکی از این نرم‌افزارها، همه اطلاعات درایو قبلی روی درایو جدید هم وجود دارد؛ با این تفاوت که سرعت دسترسی شما به آن‌ها بسیار بالاتر رفته است.

فرآیند ایجاد کلون از هارد درایو ممکن است برای هر کسی که پیش از این برای این کار اقدام نکرده است، پیچیده باشد. برای رفع این مشکل هم راهنماهای مختلفی که در اینترنت وجود دارند می‌توانند به شما کمک کند.