پاور کامپیوتر چیست؟

واحد منبع تغذیه کامپیوتر که اصطلاحا به آن PSU یا Power Supply Unit گفته می‌شود، یکی از اجزای سیستم‌های کامپیوتری محسوب می‌شود.

پاور کامپیوتر جریان AC برق که از طریق پریزهای برق دریافت می‌کند را به جریان DC تبدیل کرده و سپس به اجزای مختلف کامپیوتر می‌دهد.

برخی از منابع تغذیه دارای یک کلید دستی برای انتخاب ولتاژ ورودی هستند و برخی دیگر به طور خودکار با ولتاژ برق تطبیق پیدا می‌کنند.

مهم‌ترین نکته‌ای که درباره پاورهای کامپیوتر باید بدانید کارایی آنهاست. کارایی یا راندمان پاور نشان می‌دهد که این منبع تغذیه چه مقدار از انرژی را به درستی استفاده کرده و چه مقدار را هدر می‌دهد.

پاور کامپیوتر چه نقشی در سیستم دارد و چگونه کار می‌کند؟

همانطور که گفته شد پاور کامپیوتر برق AC را از پریز برق دریافت کرده و آن را به شکل AC بین تمام قطعات سخت‌افزاری کامپیوتر توزیع می‌کند.

از آنجا که راندمان در کامپیوترهای مدرن، بسیار اهمیت دارد، اکثر کامپیوترها از منابع تغذیه حالت سوئیچ (SMPS) استفاده می‌کنند.

این پاورها از یک عنصر سوئیچینگ یا تنظیم کننده (معمولا یک ترانزیستور قدرت) برای تولید ولتاژ مورد نظر استفاده می‌کنند.

پاورها دارای قطعات الکترونیکی بخصوصی هستند که به طور مداوم با فرکانس بالا روشن و خاموش می‌شوند.

همچنین این قطعات الکترونیکی از نظر تامین انرژی کامپیوتر به دو دسته خطی و سوئیچینگ تقسیم می‌شوند

پاورهای سوئیچینگ راندمان کاری بالاتر نسبت به پاورهای خطی دارند؛ زیرا پاورهای خطی توان اضافی را به صورت گرما هدر می‌دهند، در حالی که پاورهای سوئیچینگ، از قطعات استفاده می‌کنند که کمترین میزان اتلاف انرژی را خواهند داشت.

انواع پاور کامپیوتر

پاورهای کامپیوتر از نظر فرم فاکتور یا اندازه‌ای که دارند، در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند.

فرم فاکتور هر پاور کامپیوتر باید با نوع مادربردی که منبع تغذیه روی آن نصب می‌شود مطابقت داشته باشد.

انواع مختلفی از سبک‌ها و کیس‌های مادربرد کامپیوتر در بازار وجود دارد. بنابراین شما باید پاور متناسب با مادربرد خود را انتخاب کنید.

انواع پاور کامپیوتر از نظر فرم فاکتور عبارت‌اند از:

1. پاور ATX

معروف‌ترین فرم فاکتور پاور کامپیوتر، پاورهای ATX هستند.

این نوع پاورها به طور خاص برای مادربردهای ATX شرکت اینتل طراحی شده‌اند و محدودیت‌هایی که مادربردهای AT کمپانی IBM داشتند را برطرف کرده است.

اندازه استاندارد یک مادربرد ATX حدود 305 در 204 میلی‌متر است. پاورهای ATX هم انواع گوناگونی دارند که عبارت‌اند از:

• پاورهای Flex ATX: این نوع پاورهای ATX با اندازه 229 میلی‌متر در 191 میلی متر تولید می‌شوند.
• پاورهای Micro ATX: پاورهای ATX در این مدل با اندازه 244 در در 1244 میلی‌متر طراحی می‌شوند.
• پاورهای mini َATX: منبع تغذیه‌های این مدل اندازه‌ای برابر 150 در 150 میلی‌متری دارند.

2. پاور AT

همانطور که قبلا هم گفته شد این نوع منبع تغذیه برای مادربردهای شرکت IBM ساخته شده‌اند. اندازه پاورهای AT برابر با 350 در 305 میلی‌متر است.

3. پاور LPX

نوع دیگری از پاورهای کامپیوتر که اندازه متفاوتی هم دارند پاورهای LPX هستند. این پاورها برای مادربردهای LPX ساخته شده‌اند و اندازه‌ای برابر با 330 در 229 میلی‌متر دارند.

4. پاور NLX

یکی دیگر از انواع پاورهای کامپیوتر که در بازار ایران هم عرضه شده، پاور NLX است. این پاور برای مادربردهای NLX کاربرد دارد. ابعاد آن 254 در 228 میلی‌متر است.

5. پاور SFX

پاورهای SFX برای مادربردهایی به همین نام و ابعاد طراحی شده‌اند. یک پاور SFX عادی ابعادی برابر با 125 در 63.5 میلیمتر دارد. در واقع پاورهای SFX جزو کوچک‌ترین پاورهای موجود در بازار هستند.

توان خروجی این پاورها حدود 90 وات است و برای سیستم‌های کامپیوتری کوچک با تجهیزات جانبی کمتر استفاده می‌شود.

اتصالات منبع تغذیه کامپیوتر

یکی دیگر از بخش‌های پاور کامپیوتر که باید با آن آشنا شوید، اتصالات آن است. اتصالات پاور تعیین می‌کنند که منبع تغذیه شما به چه دستگاه‌هایی می‌تواند برق‌دهی کند.

اینکه در هنگام خرید منبع تغذیه به اتصالات و کابل پاور کامپیوتر توجه کنید، بسیار اهمیت دارد. در ادامه برخی از اتصالات مربوط به پاور کامپیوتر را معرفی می‌کنیم:

• کانکتور مادربرد: این کانکتور روی تمام پاورها وجود دارد و در واقع مهم‌ترین پورت پاور محسوب می‌شود. مادربردهای ATX از طریق کانکتورهایی با 20 تا 24 پین به پاور متصل می‌شوند.
• کانکتور CPU: این کانکتور همانطور که از نامش پیداست وظیفه دارد انرژی لازم برای CPU کامپیوتر را فراهم کند. کانکتورهای مخصوص پردازنده اغلب 4 تا 8 پین هستند.
• کانکتور Molex: کانکتورهای با نام مولکس یا IDE برای تامین برق قطعاتی مانند هارد دیسک‌ها و درایوهای CD ROM کاربرد دارند. این کانکتورها در پاورهای مدرن دیگر وجود ندارند.
• کانکتور فلاپی: نوع  دیگری از کانکتورهای روی پاور که به مرور از روی پاورها حذف می‌شود، کانکتور فلاپی است. در پاورهای مدرن کمتر پیش می‌آید که چنین کانکتوری وجود داشته باشد.
• کانکتور AUX: یکی دیگر از کانکتورهای روی پاور کامپیوتر، کانکتور AUX است. این پورت از نوع 6 پین بوده و برخی از مادربردها به آن نیاز دارند.
• کانکتور SATA: بسیاری از هارد درایوها برای اتصال به مادربرد به برق نیاز دارند. برق این قطعات از طریق کانکتور SATA که روی پاور وجود دارد تامین می‌شود.
• کانکتور PCIe: کارت‌های گرافیک مستقیما روی اسلات‌های PCIe نصب می‌شوند. کانکتور PCIe روی پاور وظیفه برق‌رسانی به این قطعات را بر عهده دارد.

مشخصات فنی پاورهای کامپیوتر

هر پاور کامپیوتر مشخصات فنی مخصوص به خود را دارد که با توجه به امکانات آن مشخص می‌شود. اما به طور کلی برخی از مشخصات فنی است که برای شناخت منبع تغذیه کامپیوتر خوب است بشناسید.

در ادامه برخی از این مشخصات فنی را معرفی می‌کنیم:

• ولتاژ ورودی: به مقدار ولتاژی که می‌توان به پاور کامپیوتر وارد کرد، ولتاژ ورودی گفته می‌شود. این ولتاژ می‌تواند از نوع AC باشد یا DC. میزان ولتاژ ورودی پاورها با واحد ولت مشخص می‌شود.
• جریان خروجی: مقدار جریان خروجی هر پاور کامپیوتر که برحسب آمپر است، ارتباط مستقیمی با ولتاژ خروجی دارد. جریان اغلب به صورت محدوده یا مقادیر حداقل و حداکثر نوشته می‌شود.
• توان خروجی: یکی دیگر از مشخصات فنی که در مورد پاورهای کامپیوتر اهمیت زیادی دارد، توان خروجی آن است. توان اسمی یک پاور باید با نیازهای برق سیستم مطابقت داشته باشد تا آسیبی به قطعات وارد نشود.

طول عمر پاور کامپیوتر

طول عمر یکی از مهم‌ترین موضوعاتی‌ست که در زمان انتخاب و خرید پاور کامپیوتر باید به آن توجه کنید.

از آنجا که منابع تغذیه کامپیوتر دائما در معرض ورود و خروج انرژی برق هستند، نسبت به سایر اجزا احتمال فرسودگی بیشتری دارند.

طول عمر پاورهای کامپیوتر را با واحدی به نام MTBF مشخص می‌کنند. هرچقدر مقدار این واحد بیشتر باشد، یعنی طول عمر پاور بیشتر خواهند بود.

پاورهایی که با مواد باکیفیت‌تر و سیستم‌های خنک‌کننده حرفه‌ای‌تر ساخته شده باشند، طول عمر بیشتری خواهند داشت.

به طور کلی و به صورت میانگین یک پاور کامپیوتر باید حدود 100 هزار ساعت کار کند.

همچنین لازم به ذکر است که وجود فن پاور کامپیوتر می‌تواند روی کیفیت و طول عمر پاور تاثیر فراوانی داشته باشد.

پاور در کجای کامپیوتر قرار می‌گیرد؟

منبع تغذیه اکثرا در پشت و در بالا یا پایین کیس قرار دارد. با این حال، بسیاری از کیس‌های کامپیوترهای جدیدتر منبع تغذیه را در پایین قاب قرار می‌دهند.

در کیس کامپیوتر‌های رومیزی بدون کیس (All in One)، پاور در قسمت پشت و سمت راست قرار داده می‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله به این سوال پاسخ دادیم که پاور کامپیوتر چیست؟ در کجای کامپیوتر قرار می‌گیرد؟ چه وظایفی دارد؟ چطور کار می‌کند و انواع آن چیست؟ شما هم می‌توانید نظرات و سوالات خود درباره پاور برای کامپیوتر را با ما در میان بگذارید.